Σχέση στοργής ανηλίκων στη Σύρο, αντίδοτο στην παραβατικότητα

Μια ζεστή αγκαλιά έχει ανοίξει εδώ και δώδεκα περίπου χρόνια στη Σύρο για τους περιθωριακούς ανήλικους που βρίσκονται στο δρόμο και ακολουθούν παραβατικές συμπεριφορές.

Η «Στέγη της Σύρου» δημιουργήθηκε το 1996 και λειτουργεί ως κέντρο ημέρας, χωρίς χρηματοδότηση ή υποστήριξη από αρμόδιο φορέα, αλλά με την εθελοντική προσφορά κάποιων λίγων ανθρώπων. Εργοθεραπευτής, κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος, δάσκαλοι είναι διαθέσιμοι να προσφέρουν στα παιδιά ό,τι θα έπρεπε να προσφέρει η πολιτεία.

Η Μαρία Κυδωνέος Φωστέρη, πρωτοπόρος στην πρόληψη και την καταπολέμηση της ανήλικης παραβατικότητας, επιμελήτρια ανηλίκων, η οποία έστησε στη Σύρο τη στέγη αυτή, έχει σώσει πολλά παιδιά από την εγκληματικότητα, στην οποία οδηγεί η παραμέληση. «Αγάπη, παιδεία, καθοδήγηση. Αυτά τα τρία χρειάζονται τα παιδιά για να προχωρήσουν», αναφέρει η κ. Φωστέρη συν "Καθημερινή".
«Θεωρούσα ντροπή να λεω στον ανήλικο που ερχόταν στο δικαστήριο πεινασμένος, ξυπόλητος, χωρίς οικογένεια και κοιμόταν στα άστρα, που είχε τόσα προβλήματα και έκλεβε μόνο και μόνο επειδή ήθελε να φαει, ότι αν το ξανακάνεις θα πας φυλακή. Έπρεπε κάτι να κάνω». Έτσι πριν 12 περίπου χρόνια δημιουργήθηκε η Στέγη της Σύρου, η οποία έχει φιλοξενήσει 170 παιδιά. «Υπάρχουν άνθρωποι που τους αναλάβαμε 10-12 χρονών, που θα έπρεπε να είχαν πάει φυλακή, κι όμως σήμερα είναι εργαζόμενοι και έχουν τις οικογένειές τους. Η πόρτα είναι πάντα ανοιχτή», λέει η κ. Φωστέρη. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα το γεγονός ότι φέτος ένα από τα παιδιά της «Στέγης» είναι σημαιοφόρος στο σχολείο του, όταν πριν μερικά χρόνια δεν μπορούσε καν να παρακολουθήσει το μάθημα...

Η «Στέγη» τιμήθηκε από την Ε.Ε. ως ολοκληρωμένο μοντέλο υποστήριξης ανηλίκων παραβατών και νέων που ανήκουν σε πληθυσμιακές ομάδες που απειλούνται ή βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό.

«Αν φτιάχναμε στέγες για τέτοια παιδιά, ίσως δεν χρειαζόταν να χτίζουμε φυλακές», λέει η κ. Φωστέρη, όπου με δική της πρωτοβουλία επίσης έγινε στη Σύρο το νυχτερινό γυμνάσιο και λύκειο όπου σήμερα διαβάζουν μητέρες για να μπουν στο πανεπιστήμιο.

«Τα παιδιά αυτά είναι στην πραγματικότητα “διωγμένα” από το σχολείο, ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, γυρίζουν άσκοπα στους δρόμους, δεν τα στηρίζει κανένας, επιδεικνύουν αντικοινωνική συμπεριφορά και μετά κάνουν κλοπές», εξηγεί η κ. Φωστέρη. Και το τρίπτυχό της, πώς ανατρέπει την κατάσταση; «Μια φορά τηλεφώνησα σε μια ψυχολόγο που συνεργαζόμαστε και της είπα ότι της στέλνω τον τάδε. Όλο το νησί τον φοβόταν, είχε κάνει κλοπές, είχε απασχολήσει τα δικαστήρια... Της είπα “μη φοβάσαι. Απλά όταν έρθει άνοιξε την αγκαλιά σου και φίλησέ τον”. Έτσι έκανε και κάθισαν ώρα αγκαλιασμένοι και μετά μου έλεγε ότι δεν μπορούσε να πιστέψει ότι επρόκειτο για το ίδιο παιδί. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να διαβάζουν για να ανοίξουν οι ορίζοντές τους και να προχωρήσουν στη ζωή», συνεχίζει. Και η καθοδήγηση; «Πρέπει να εξηγούμε στα παιδιά τι είναι καλό και τι κακό. Δεν υπάρχει κανένας να τους το πει μερικές φορές. Προσπαθούμε να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν τα προβλήματά τους, τι τα συμφέρει, τι πρέπει να κάνουν».

Εκατόν εβδομήντα παιδιά έχουν περάσει όλα αυτά τα χρόνια από τη «Στέγη». Κι όλα τη θυμούνται. «Υπάρχουν άνθρωποι που τους αναλάβαμε 10-12 χρονών, που θα έπρεπε να είχαν πάει φυλακή, κι όμως σήμερα είναι εργαζόμενοι και έχουν τις οικογένειές τους. Η πόρτα είναι πάντα ανοιχτή». Κι αυτοί περνούν για καφέ...
Μόνο έξι δημόσιοι χώροι για νεαρούς παραβάτες και χωρίς υποδομές

Οι έξι μόνο δημόσιες στέγες που λειτουργούν στη χώρα, στο πλαίσιο των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων (ΝΠΔΔ που εποπτεύονται από το Υπ. Δικαιοσύνης), στελεχώνονται από σωφρονιστικούς υπαλλήλους χωρίς ειδική κατάρτιση για την αποστολή τους. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, δεν λειτουργούν ως χώροι προστασίας, αλλά σαν χώροι εκτέλεσης ποινής. «Χωρίς επαρκές επιστημονικό προσωπικό δεν μπορούν να λειτουργούν τέτοιες δομές γιατί θέτουν σε κίνδυνο τους φιλοξενούμενους και παραβιάζουν τα δικαιώματά τους» τονίζει ο Συνήγορος του Παιδιού κ. Γιώργος Μόσχος. Συγχρόνως, οι Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων (ΕΠΑ), που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να λειτουργούν σε όλους τους νομούς της χώρας και να παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες σε ανηλίκους που βρίσκονται σε κίνδυνο, στην πραγματικότητα δεν υφίστανται.

Κανείς δεν αξίζει το δάκρυ σου, κι αυτός που το αξίζει δεν σε κάνει να κλαις! «Αγάπη. Παιδεία. Καθοδήγηση. Αυτά τα τρία χρειάζονται τα παιδιά για να προχωρήσουν», λέει η κ. Μαρία Κυδωνέος-Φωστέρη, πρωτοπόρος στην πρόληψη και καταπολέμηση της ανήλικης παραβατικότητας. Επιμελήτρια Ανηλίκων με εμπειρία άνω των 30 χρόνων και σπουδές, στη νεότητά της, κοινωνικής λειτουργού και συμβούλου επαγγελματικού προσανατολισμού, είναι η γυναίκα που με τη στήριξη και μερικών ακόμη αφανών ηρώων έστησε μια από τις πρώτες στην Ελλάδα «στέγες» για ανηλίκους και έσωσε πολλά παιδιά στη Σύρο από την εγκληματικότητα, στην οποία οδηγεί η παραμέληση.
Γιατί, όμως, ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια τον πολύμοχθο αυτόν αγώνα;«Θεωρούσα ντροπή να λέω στον ανήλικο που ερχόταν στο δικαστήριο πεινασμένος, ξυπόλυτος, χωρίς οικογένεια και κοιμόταν στα άστρα, που είχε τόσα προβλήματα και έκλεβε μόνο και μόνο επειδή ήθελε να φάει, ότι “αν το ξανακάνεις, θα πας φυλακή”. Επρεπε κάτι να κάνω». Τα πρώτα χρόνια η κ. Φωστέρη μαζί με άλλους φιλάνθρωπους έκαναν δουλειά στον δρόμο. Μοίραζαν φαγητό, ρούχα και χαρτζιλίκι, όπου μάθαιναν ότι υπήρχε ανάγκη. Ακόμη και σε δουλειές προσπαθούσαν να βάλουν παραμελημένους νέους. Ομως διαπίστωσαν ότι αυτό δεν αρκούσε.


Το 1996 δημιουργήθηκε η «Στέγη Σύρου» που λειτουργεί ως κέντρο ημέρας, χωρίς οποιαδήποτε χρηματοδότηση ή υποστήριξη από αρμόδιο φορέα, αλλά με το υστέρημα και την εθελοντική προσφορά ολίγων. Εργοθεραπευτής, κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος, δάσκαλοι είναι διαθέσιμοι να προσφέρουν σε παιδιά ό,τι επισήμως έπρεπε να προσφέρει η Πολιτεία και ποτέ δεν το έχει κάνει. Ενα από τα παιδιά της «Στέγης» είναι φέτος σημαιοφόρος στο σχολείο του. Κι όμως, κάποτε δεν μπορούσε να παρακολουθήσει το μάθημα...