Είναι κράτος αυτό; Το ίδιο φάρμακο 957% ακριβότερο!

Του ΙΩΑΝΝΗ ΣΤ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ*

Διαφθορά στον ιατρικό τομέα υπάρχει σε όλα (σχεδόν) τα κράτη. Στην Ελλάδα όμως η διαφθορά έχει φτάσει σε ακραία επίπεδα (και απάνθρωπα).

Πολύ μεγάλο μέρος του ιατρικού πληθυσμού λεηλατεί (στον βαθμό που ο καθένας μπορεί και έχει δυνατότητες) τα ασφαλιστικά ταμεία και την ίδια την πατρίδα (αν η λέξη έχει πια κάποιο νόημα). Η λεηλασία αυτή όμως δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή ή ανοχή ενός μεγάλου μέρους υπαλλήλων (κρατικών και μη), καθώς και εποπτικών μηχανισμών, στους οποίους περιλαμβάνονται ιατρικοί σύλλογοι και επιστημονικές εταιρείες. Αυτό ξεχνιέται συστηματικά και σκόπιμα. Πέντε παραδείγματα δείχνουν διαφορετικές πτυχές του προβλήματος.

1 Πλήρης αδιαφορία για τους θεσμούς (η λεηλασία τεκμηριωμένη από το 1988)

Το 1988 διενεργήθη μελέτη στο ΙΚΑ για το κόστος αρθροπλαστικών (αντικατάσταση αρθρώσεων με τεχνητές). Αξιολογήθηκαν τα τιμολόγια για ασθενείς, τα οποία είχε πληρώσει το ΙΚΑ, επομένως χωρίς καμία αμφισβήτηση. Τα τιμολόγια είχαν εκδοθεί από τα νοσοκομεία ΚΑΤ και Βούλας. Η αρθροπλαστική τύπου Thompson κόστιζε (τότε) από 19.500 δρχ. (αντιπροσωπεία ΙΑΜΕΞ) έως 59.600 δρχ. (αντιπρ. Βασιλείου), υπήρχε δηλαδή μια διαφορά της τάξης του 305%! Για την αρθροπλαστική τύπου Charnley οι τιμές ποικίλλουν από 61.000 δρχ. έως 199.000 δρχ. (διαφορά 321%). Σημειώνω ότι οι διαφορές αυτές υπήρχαν και σε τιμολόγια του ίδιου νοσοκομείου.

Η μελέτη κοινοποιήθηκε σε αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας και δημοσιεύθηκε στο επίσημο όργανο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, το «Ιατρικό Βήμα»: καμία παρέμβαση από ΠΙΣ-ΙΚΑ. Η Εισαγγελία παρενέβη, κατέθεσα 5 (!) φορές στην ανακρίτρια (και η ίδια απορούσε για τις εντολές της Εισαγγελίας), με αποτέλεσμα την παραγραφή.

2 Η εφευρετικότητα φαρμακευτικών εταιρειών (στη διαφθορά γιατρών)

Πρώην άριστος φοιτητής μας, και σήμερα ειδικευμένος και επιτυχημένος γιατρός στην επαρχία, δέχθηκε επίσκεψη από ιατρικό επισκέπτη φαρμακευτικής εταιρείας. Ο τελευταίος τού πρότεινε να συνταγογραφεί φάρμακα της εταιρείας αντί συγκεκριμένης (παράνομης) αμοιβής. Η τακτική αυτή είναι γνωστή τουλάχιστον από το 1960 και οδηγεί τους γιατρούς σε περιττή υπερσυνταγογράφηση, με κύρια συνέπεια όχι μόνο την οικονομική βλάβη των Ταμείων Υγείας, αλλά και σοβαρές βλάβες υγείας, τις οποίες προξενούν τα φάρμακα (θάνατοι από φάρμακα στις ΗΠΑ 50.000-60.000 ανά έτος, στη Γερμανία 10.000-20.000, στην Ελλάδα κανένας...). Ο γιατρός μας -για να επανέλθουμε στην ιστορία μας- αρνήθηκε τα χρήματα. Ηταν τόσο σπάνιο περιστατικό, ώστε μετά από μερικές ημέρες τον επισκέφθηκε ο διευθυντής της εταιρείας και του πρότεινε, εάν φοβόταν την Εφορία, να κατατίθενται τα χρήματα στον λογαριασμό της μητέρας του γιατρού (!), και επειδή εισέπραξε και πάλι άρνηση, πρότεινε την κατάθεση των χρημάτων σε μία off shore εταιρεία. Ο γιατρός αρνείται και παρακαλεί να τελειώσει η συζήτηση. Μήπως η Εφορία θα πρέπει να ερευνήσει και λογαριασμούς των μητέρων των γιατρών; Υπάρχει, ακόμα, στην Ελλάδα ιερό και όσιο;

3 Ιδιο φάρμακο, διαφορετική χρήση, διαφορετική τιμή (διαφορά 957%)!1

Κυκλοφορεί στην Ελλάδα η δραστική ουσία «υδροξυουρία» με δύο διαφορετικές εμπορικές ονομασίες. Μέχρι εδώ τίποτα επιλήψιμο. Ομως: το ένα ιδιοσκεύασμα έχει ένδειξη αιματολογικές κακοήθειες και κοστίζει 66,6 ευρώ (500 MG x 100 κάψουλες), ενώ το άλλο (μιλάμε πάντα για την ίδια ακριβώς φαρμακευτική ουσία) έχει ένδειξη τη δρεπανοκυτταρική αναιμία και κοστίζει 636,75 ευρώ (1.000 MG x 30 κάψουλες). Σημειωτέον ότι το ακριβότερο φάρμακο περιέχει, συνολικά, 30.000 MG, ενώ το φτηνότερο 50.000 MG! Οι οδηγίες χρήσης δεν περιέχουν και τις δύο ενδείξεις, με αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό γιατρού και ασθενούς. Αναρωτιέμαι εάν υπουργείο και ΕΟΦ προστατεύουν τις εταιρείες ή τα Ταμεία Υγείας.

4 Στα όρια του εξευτελισμού

Αναγκαία εξήγηση: οστικά μοσχεύματα είναι τυποποιημένο υλικό, παραγόμενο από εταιρείες, πανάκριβο (μεταξύ 2.500-4.000 ευρώ η συσκευασία), το οποίο χρησιμοποιείται σε εγχειρήσεις οστών για ταχύτερη ίαση. Η χρήση τους έχει συγκεκριμένους κανόνες: χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και σε συγκεκριμένη ποσότητα. Στην ορθοπεδική κοινότητα, μεταξύ των κλινικών γιατρών, έχει δημιουργηθεί ειδικός όρος για τα μοσχεύματα αυτά: κουβανέζικα μοσχεύματα. Ο όρος, όχι διότι προέρχονται από την Κούβα, αλλά διότι σε πολλές εγχειρήσεις δεν τοποθετούνται στον ασθενή (διότι δεν χωράνε στην πληγή!), αλλά πετάγονται στον κουβά του χειρουργείου, γράφονται όμως στο πρωτόκολλο επέμβασης, ώστε η εταιρεία να πληρωθεί και ο ορθοπεδικός να πάρει τα ποσοστά του (περίπου 20%). Να σημειωθεί ότι υπάρχουν λογαριασμοί, για έναν ασθενή, της τάξης των 40.000 ευρώ, με ποσοστά του γιατρού 8.000 ευρώ (από μία επέμβαση). Πώς ανέχονται διευθυντές κλινικών να μειώνονται με αυτόν τον τρόπο είναι μεγάλο αίνιγμα. Ακόμα και αν δεν πετάγονται στον κουβά (χρεώνονται πάντως), και μόνο η διάδοση της νέας «ορολογίας» αποτελεί προσβολή για την ορθοπεδική ειδικότητα.

5 Οταν ο χρηματισμός γίνεται και έγκλημα

Περίπου το 1994 (έχουν περάσει χρόνια, αλλά το γεγονός δεν ξεχνιέται) κατά τη διάρκεια σειράς τηλεοπτικών εκπομπών με θέμα τον χρηματισμό των γιατρών, έμαθα από πρώτο χέρι, από έναν πατέρα-πυροσβέστη, την ακόλουθη (απίστευτη και για την Ελλάδα) ιστορία. Ο μικρός γιος του έπρεπε να χειρουργηθεί (όχι επείγουσα περίπτωση) και βρισκόταν σε κρατική, παιδιατρική, χειρουργική κλινική. Μου διηγήθηκε (ανατριχιάζω και σήμερα, 16 χρόνια μετά) ότι κάθε φορά που επισκεπτόταν τον γιο του, αυτός τον κοίταζε με βλέμμα που έλεγε «όλα τα παιδιά φεύγουν, εγώ πότε θα φύγω». Ο πυροσβέστης πήγε στον διευθυντή να τον ρωτήσει για τα αίτια της καθυστέρησης και ο γιατρός τού ζήτησε ένα σημαντικό ποσόν για να χειρουργήσει τον γιο του! Δεν νομίζω ότι μπορώ να περιγράψω τη δραματικότητα της διήγησης του πατέρα, ο οποίος περπατούσε στην πόλη, βλέποντας θολά, μεταξύ πραγματικότητας και εφιάλτη, προσπαθώντας απεγνωσμένα να σκεφτεί πού θα βρει τα χρήματα. Στην Ελλάδα η ιατρική κουλτούρα έχει πάψει να υπάρχει προ πολλού και ο χρηματισμός έχει γίνει έγκλημα.

Ως επίλογος

«Ο μεγαλύτερος προφήτης για το μέλλον είναι το παρελθόν» (λόρδος Βύρων). Το παρελθόν έχει δείξει ότι σπάνια τιμωρήθηκαν διεφθαρμένοι, οι οποίοι λεηλάτησαν το κράτος και ποτέ δεν κλήθηκαν να επιστρέψουν τα κλεμμένα χρήματα. Το ίδιο ακριβώς θα γίνει και τώρα. Είμαι βέβαιος ότι κανείς δεν πρόκειται να τιμωρηθεί, κανείς δεν πρόκειται να αποζημιώσει τα ασφαλιστικά ταμεία και το κράτος. Πιθανώς θα πληρώσουν κάποιο πρόστιμο της τάξης του 1% των κλεμμένων και ίσως, με δωρεές της τάξης του 2% των κλεμμένων, ανακηρυχθούν και εθνικοί ευεργέτες (μην το θεωρήσετε αστείο).

Υπάρχουν, φυσικά, εξαιρετικοί γιατροί από κάθε άποψη. Αυτοί ομοιάζουν όμως προς υγιή κύτταρα μέσα σε ένα ανθρώπινο όργανο πλήρως διαβρωμένο από καρκίνο: θα καταστραφούν και αυτά, χωρίς να μπορέσουν να προσφέρουν καμία βελτίωση.

1. Την πληροφορία την οφείλω σε φίλο καθηγητή αιματολόγο.

*Τ. αναπλ. καθηγ. Πανεπιστ. Αθηνών