Φυλακή για χρέη μεταξύ ιδιωτών

«Ζωντανό» παραμένει το μέτρο της προσωποκράτησης για χρέη μεταξύ ιδιωτών για εμπορικές απαιτήσεις. Μπορεί η προσωποκράτηση για χρέη προς το Δημόσιο να κρίθηκε αντισυνταγματική και ανίσχυρη, και να καταργήθηκε το αντίστοιχο μέτρο για οφειλές προς ΝΠΔΔ (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου), όπως το ΙΚΑ, μέσω αποφάσεων του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου και του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ομως στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς ο Αρειος Πάγος δέχεται ότι εξακολουθεί να ισχύει και δεν έχει καταργηθεί η προσωποκράτηση για χρέη που αφορούν εμπόρους ή προέρχονται από εμπορικές απαιτήσεις.

Ο ΑΠ ανέτρεψε απόφαση του Εφετείου Αθηνών, που είχε κρίνει ότι δεν ήταν νόμιμη η αγωγή για προσωποκράτηση εμπόρου ως μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης για την εκτέλεση δύο διαταγών πληρωμής. Σύμφωνα με το Εφετείο, ο δανειστής δεν ανέφερε στην αγωγή του διάφορα γεγονότα που να δείχνουν ότι ο οφειλέτης με δόλιους τρόπους προσπάθησε να αποφύγει την πληρωμή του χρέους παρ’ όλο που είχε την οικονομική δυνατότητα να το εξοφλήσει.

Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε εσφαλμένη την απόφαση του Εφετείου, γιατί ο δανειστής πρέπει απλώς να αποδείξει την οφειλή και δεν χρειάζεται να αναφέρει ότι ο οφειλέτης δεν τον πληρώνει επειδή είναι κακόπιστος, αποκρύπτει εισοδήματα κ.λπ.

Εξετάζοντας την ισχύουσα νομοθεσία και τις ρυθμίσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, το Α’ τμήμα ΑΠ επισήμανε ότι το Διεθνές Σύμφωνο του ΟΗΕ για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα προέβλεψε ότι «κανείς δεν φυλακίζεται λόγω αδυναμίας του να εκπληρώσει συμβατική υποχρέωση». Η ρύθμιση αυτή που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο -δέχθηκε ο ΑΠ- δείχνει ότι δεν υπήρξε επιθυμία των συντακτών του Συμφώνου να καταργήσουν την προσωπική κράτηση. Αλλά θέλησαν μόνο να ορίσουν ως εξαίρεση πως σε περίπτωση οικονομικής αδυναμίας δεν πρέπει να προσωποκρατείται ο οφειλέτης για χρέη.

Οφειλέτης
Μπορεί να αποδείξει την οικονομική του αδυναμία

Σύμφωνα με τον ΑΠ, για να είναι νόμιμη η αγωγή προσωποκράτησης, ο δανειστής δεν χρειάζεται να αναφέρει στο δικόγραφο (και να προσκομίζει στοιχεία) ότι δεν πληρώνει μολονότι έχει τη δυνατότητα. Αλλά πρέπει ο ίδιος ο οφειλέτης, προκειμένου να αμυνθεί, να ισχυριστεί αλλά και να αποδείξει ότι η μη εκπλήρωση του χρέους οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία του. Μόνο αν ο οφειλέτης αποδείξει την οικονομική του αδυναμία μπορεί να αποφύγει την προσωποκράτηση. Επίσης δεν είναι αναγκαίο να δίνει ο δανειστής στοιχεία για τον οφειλέτη ότι διαθέτει χρήματα τα οποία αποκρύπτει και από κακοπιστία δεν καταβάλλει το χρέος του.