Πέμπτη 24 Ιουνίου 2010

Αναπάντητα ερωτήματα για το Αφγανιστάν

Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν είχε ακόμη ξεκαθαρίσει η τύχη του στρατηγού Στάνλεϊ Μακρίσταλ. Ανεξαρτήτως της απόφασης που θα έπαιρνε ο Μπαράκ Ομπάμα, όμως, το γεγονός ότι ο Μακρίσταλ ειρωνεύτηκε τους πολιτικούς προϊσταμένους του μέσω του Τύπου αποτελεί δείγμα ανάρμοστης συμπεριφοράς. Αν του κοστίσει τη δουλειά του, θα πρόκειται για ένα θλιβερό τέλος, σε μία λαμπρή καριέρα.

Κανείς στρατηγός, πάντως, δεν είναι αναντικατάστατος. Αυτό που είναι εκ των ων ουκ άνευ για έναν πρόεδρο που κλιμακώνει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, είναι να μπορεί να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα: Αξίζει τόσο πολύ η νίκη, ώστε να δικαιολογεί την κλιμάκωση; Έχουν οι ΗΠΑ αρκετούς συμμάχους, ώστε να επιτύχουν τη νίκη; Ο πρόεδρος Ομπάμα δεν έδωσε σαφείς απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Παρ' όλα αυτά όμως, προχώρησε στην αποστολή χιλιάδων στρατιωτών ως ενισχύσεις.

Η άβολη αλήθεια είναι ότι κανείς στον Λευκό Οίκο δεν επιθυμούσε την αποστολή ενισχύσεων. Ο Ομπάμα τις έστειλε μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούσε να βρει τρόπο ώστε να απεμπλακεί από το Αφγανιστάν, ή δεν είχε το θάρρος να το κάνει. Ο,τι από τα δύο κι αν ισχύει, δεν είναι επαρκής λόγος για να συνεχίσουν οι ΗΠΑ τον πόλεμο, στον πιο αφιλόξενο τόπο του κόσμου. Εξάλλου, όταν σε έναν πόλεμο μόνο ο ένας αντίπαλος έχει ξεκάθαρους στόχους και ρητορική, τότε ο άλλος έχει σοβαρό πρόβλημα. Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, ξεκάθαρους στόχους έχουν μόνον οι Ταλιμπάν.

Ο πρόεδρος Ομπάμα δεν είναι ειδικός στο Αφγανιστάν. Λίγοι άνθρωποι είναι. Αυτό όμως θα μπορούσε να είναι και θετικό, αφού τα ερωτήματα που θα όφειλε να απαντήσει είναι τόσο απλοϊκά, που θα τα χαρακτήριζε κανείς και παιδαριώδη. Το πρώτο ερώτημα είναι γιατί εκπαιδεύουμε τους Αφγανούς να πολεμούν; Είναι σαν να προσπαθείς να διδάξεις τους Βραζιλιάνους ποδόσφαιρό, αφού οι Αφγανοί έχουν μεγαλώσει μέσα στον πόλεμο. Τους Ταλιμπάν άραγε τους εκπαίδευσε κανένας; Κι όμως, αντιπαρατίθενται στα ίσια με τον αμερικανικό στρατό, κι ας μην ξέρουν ούτε να διαβάζουν οι διοικητές τους.

Δεύτερον, αν στόχος των Αμερικανών είναι να καθαρίσουν τη χώρα από τους Ταλιμπάν και να βοηθήσουν τους Αφγανούς να φτιάξουν μία επαρκώς αποτελεσματική κυβέρνηση, τότε για ποιο λόγο συνεργάζονται με τον Χαμίντ Καρζάι, έναν πρόεδρο εμφανώς διεφθαρμένο; Η Χίλαρι Κλίντον μας λέει να μην ανησυχούμε, ότι ο Καρζάι θα κέρδιζε ακόμη και χωρίς νοθεία τις εκλογές και πως είναι ό,τι πιο αξιόπιστο διαθέτουμε. Εχω όμως την αίσθηση ότι τα προβλήματα αρχίζουν, όταν σταματάμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους.

Τρίτο και τελευταίο ερώτημα: αν οι ΗΠΑ κερδίσουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, τι κερδίζουν; Η Αλ Κάιντα δεν χρειάζεται το Αφγανιστάν για να στρατολογήσει μαχητές. Υπάρχει και το «εικονικό Αφγανιστάν» του Διαδικτύου. Αλλωστε, αν οι τρομοκράτες επιστρέψουν στη χώρα όταν φύγουν οι Αμερικανοί, η Ουάσιγκτον μπορεί να αρχίσει να τους χτυπάει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων. Δεν είναι τέλειο, αλλά τέλειες επιλογές δεν υπάρχουν στο Αφγανιστάν.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι όποιος στρατηγός και να βρεθεί στη θέση του Μακρίσταλ, ο πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί αν δεν ξέρουμε ποιος είναι ο στόχος μας σ' αυτόν.