Βλαστοκύτταρα για την αποκατάσταση της όρασης σε τυφλούς

Ιταλοί γιατροί κατόρθωσαν με τη χρήση βλαστοκυττάρων, να αποκαταστήσουν την όραση σε δεκάδες ανθρώπους, οι οποίοι είχαν τυφλωθεί από εγκαύματα λόγω καυστικών χημικών ουσιών ή έκθεσης σε υπερβολική θερμοκρασία.

Σε μερικές περιπτώσεις επιτεύχθηκε σχεδόν πλήρης αποκατάσταση της όρασης.

Η σχετική έρευνα είναι η μεγαλύτερη και πιο μακρόχρονη του είδους της διεθνώς.

Έγινε από ερευνητές του Κέντρου Αναγεννητικής Ιατρικής «Στέφανο Φεράρι», υπό την Γκρατσιέλα Πελεγκρίνι του πανεπιστημίου της Μοντένα.

Παρουσιάστηκε στο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine.

Οι περισσότεροι ασθενείς είχαν εγκαύματα μόνο στο ένα μάτι κι έτσι οι ερευνητές μπόρεσαν να τους θεραπεύσουν, παίρνοντας βλαστικά κύτταρα του κερατοειδούς χιτώνα από το υγιές μάτι.

Τα κύτταρα ελήφθησαν από το λεπτό δίσκο που περιβάλλει την ίριδα του ματιού και αποκατάστησαν τη διαφάνεια του κερατοειδούς χιτώνα, ο οποίος είχε γίνει αδιαφανής λόγω του εγκαύματος.

Όπως έδειξε η έρευνα, που υπήρξε μακρόχρονη, ο νέος διαυγής χιτώνας έχει επιτρέψει πλέον την όραση για τουλάχιστον δέκα χρόνια μετά τη θεραπεία.

Συνήθως, ο κερατοειδής χιτώνας αποκαθιστά μόνος του τη ζημιά χρησιμοποιώντας τα βλαστοκύτταρα από το δίσκο γύρω από την ίριδα.

Ωστόσο, σε μερικούς ασθενείς με εγκαύματα ο δίσκος αυτός έχει καταστραφεί και ο χιτώνας αναπτύσσεται ξανά από κύτταρα που καλύπτουν το ασπράδι του ματιού.

Όταν συμβαίνει αυτό, ο χιτώνας δεν είναι διαφανής.

Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, μια συμβατική μεταμόσχευση κερατοειδούς χιτώνα παρέχει πρόσκαιρη μόνο ανακούφιση, επειδή σταδιακά ο χιτώνας ξαναθολώνει και η όραση χάνεται κι αυτή.

Οι Ιταλοί ερευνητές εξήγαγαν βλαστικά κύτταρα από το δίσκο της ίριδας του υγιούς ματιού, τα καλλιέργησαν στο εργαστήριο και στη συνέχεια τα εμφύτευσαν στο προβληματικό μάτι, αναδημιουργώντας έτσι τελικά έναν υγιή κερατοειδή χιτώνα, που εμφανίζει σταθερότητα και δεν ξαναθολώνει.

Η τεχνική, που πρωτοδοκιμάστηκε το 1995, πέτυχε σχεδόν απολύτως σε περίπου τρεις στις τέσσερις προσπάθειες (ποσοστό 77%) και εν μέρει σε ποσοστό 13%, σε σύνολο 112 εθελοντών ασθενών, σε μερικούς από τους οποίους χρειάστηκε να γίνουν περισσότερες από μια εμφυτεύσεις βλαστικών κυττάρων. Σε μια περίπτωση ένας 80χρονος με πρόβλημα όρασης εδώ και 60 χρόνια, μπόρεσε να ξαναδεί σχεδόν φυσιολογικά.

Μερικοί άλλοι έκαναν λόγο για «θαύμα».

Ακόμα κι όταν η θεραπεία δεν πέτυχε απόλυτα, συνήθως ο ασθενής είχε βελτίωση.

Οι άνθρωποι με εγκαύματα στα μάτια σήμερα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τεχνητο κερατοειδή χιτώνα, όμως η μεταμόσχευσή του συχνά έχει επιπλοκές, όπως μολύνσεις και γλαύκωμα.

Μπορούν επίσης να πάρουν μόσχευμα από αποβιώσαντα άνθρωπο, αλλά πρέπει να παίρνουν φάρμακα για να μην απορριφθεί το μόσχευμα από τον οργανισμό τους ως ξένο σώμα.

Η νέα μέθοδος δεν αφορά ανθρώπους με βλάβη στο οπτικό νεύρο ή με εκφύλιση της ωχράς κηλίδος, που έχουν να κάνουν με τον αμφιβληστροειδή φακό και όχι με τον κερατοειδή χιτώνα.

Ούτε, σύμφωνα με τους Ιταλούς επιστήμονες, η νέα τεχνική μπορεί να βοηθήσει άτομα που είναι τελείως τυφλά και από τα δύο μάτια, επειδή οι γιατροί χρειάζονται έστω ένα μικρό τμήμα υγιούς ιστού για να εξάγουν τα αναγκαία βλαστοκύτταρα.

Τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα έχουν αξιοποιηθεί εδώ και δεκαετίες για την θεραπεία άλλων παθήσεων, όπως της αναιμίας, όμως η αποκατάσταση της όρασης είναι μια σχετικά νέα χρήση τους.

Οι ερευνητές μελετούν την αξιοποίησή τους και σε άλλες περιπτώσεις, όπως στο διαβήτη ή τις καρδιοπάθειες, με περιορισμένη όμως επιτυχία προς το παρόν.

Τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα, που υπάρχουν σε όλο το σώμα, διαφέρουν από τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα που προέρχονται από ανθρώπινα έμβρυα και έχουν εγείρει ηθικά ζητήματα και ανησυχίες.