Ε.Σ.Υ. : Ποιος φταίει για την κατάντια του; Καιρός για αναστοχασμό

Την 1η Νοεμβρίου του 2010, το ΕΣΥ κλείνει 25 χρόνια ζωής. Το 1982 (Ν 1397), συνεστήθη το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), και την 1η Νοεμβρίου του 1985 το ΕΣΥ κατέστη πραγματικότητα, από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Η ελληνική πολιτεία ανταποκρινόμενη στις ανάγκες αλλά και τις επιταγές μιας σύγχρονης κοινωνίας δικαίου, δημιούργησε το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος υγείας, βασιζομένου στις ακόλουθες αρχές (Εισαγωγική έκθεση):
• Η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό που δεν υπόκειται στους νόμους του κέρδους
• Οι υπηρεσίες υγείας παρέχονται ισότιμα σε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική του θέση
• Η προστασία της υγείας αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του......

.....κράτους και η παροχή των υπηρεσιών γίνεται χωρίς την ύπαρξη οικονομικών φραγμών που μπορεί να στερούν τις υπηρεσίες από κάποια άτομα ή ομάδες
• Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στον σχεδιασμό και προγραμματισμό της υγειονομικής πολιτικής και φυσικά να ελέγχους την εφαρμογή των καθορισμένων πολιτικών υγείας.

Στην εικοσιπεντάχρονη ιστορία του το ΕΣΥ έτυχε της ευρείας αποδοχής των λαϊκών στρωμάτων, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν πλήρως τα προβλεπόμενα στον ιδρυτικό του νόμο. Έκαστος Υπουργός Υγείας, αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιό του, θεωρούσε υποχρέωσή του να «αναδομήσει» τον προηγούμενο, με το πρόσχημα της βελτίωσης και του εκσυγχρονισμού του συστήματος, με τελικό αποτέλεσμα στρεβλώσεις και γιγάντωση των ατελειών.

Είναι φανερό ότι το σύστημα υγείας της χώρας μας νοσεί. Απλώς δεν πεθαίνει διότι «ευρίσκεται μονίμως σε…κώμα». Γι αυτό μαρτυρούν τα τηλεοπτικά παράθυρα, οι στήλες των εφημερίδων, οι ασθενείς και οι συγγενείς των, οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό. Ακόμη και ο εκάστοτε Υπουργός Υγείας, διαπιστώνει την… «αθάνατη κωματώδη κατάσταση».

«Απουσία ουσιαστικής καταγραφής και ελέγχου του ανθρώπινου δυναμικού στο EΣY, κρούσματα απάτης. καθοδήγηση ασθενών προς ιδιωτικά θεραπευτήρια, κατάχρηση ιατρικών πράξεων, αχρησιμοποίητο ιατρικό υλικό που έχει λήξει, άγνωστος αριθμός υπηρετούντων στον τομέα της υγείας, μισθοδοτήσεις σε εργαζομένους «φαντάσματα», άγνωστος ο ακριβής αριθμός των κλινών των νοσοκομείων, κλινικές «φαντάσματα» για να μισθοδοτείται ο διευθυντής και να επιχορηγείται το νοσοκομείο, μη τήρηση των κανόνων υγιεινής στα νοσοκομεία.»

Αυτές ήταν οι διαπιστώσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας, μόλις ανέλαβε η Νέα Δημοκρατία την διακυβέρνηση της χώρας την πρώτη τετραετία της. Και τί έκανε; ...

Αλλά, «ούπω καιρός», πλέον, για τον αναθεματισμό των προηγουμένων, όταν μάλιστα, εν πολλοίς, οι τωρινοί διατηρούν αλώβητες τις κακοφορμισμένες πολιτικές τους και διαπράττουν τα ίδια λάθη, διατηρώντας, όπου βολεύει, το ίδιο καθεστώς:

Οι λεγόμενοι managers! (διοικητές και αναπληρωτές διοικητές, νοσοκομείων και Υ.Πε) παραμένουν — με ελάχιστους εξ αυτών να διαθέτουν άλλα προσόντα διοίκησης νοσοκομείων, πέραν του να είναι «δικά μας παιδιά» (τότε γαλάζια, σήμερα πράσινα).

Ο «θεσμός!» των managers δημιουργήθηκε, από τον Υπουργό Αλέκο Παπαδόπουλο — και τον διατηρείτε, προφανώς, θεωρώντας τον χρήσιμο (!) — για να διοικήσουν τα νοσοκομεία, αποτελεσματικά, άνθρωποι, γνώστες του αντικειμένου (managers! γαρ), με ανάλογη εκπαίδευση και παιδεία και αδρή, γι αυτόν τον λόγο, αμοιβή.

Η μόνη σχέση των περισσοτέρων εξ αυτών με το management είναι η παχυλή τους αμοιβή και η κομματοφροσύνη τους. Έτσι, η προσδοκώμενη αποτελεσματικότητα στη διοίκηση των νοσοκομείων, παραμένει προσδοκία, κατ’ ανάγκην, λόγω αγνοίας του αντικειμένου, και εξαντλείται στα σοβατίσματα και τα μπαλώματα (όταν και αυτά γίνονται). Ποια επιχείρηση, όμως, θα ακριβοπλήρωνε τον manager της για να μη γνωρίζει, τι προσωπικό έχει; τι κρεβάτια έχει (προκειμένου για νοσοκομείο); ποιους μισθοδοτεί; τι μηχανήματα έχει; και εάν και πώς τα χρησιμοποιεί; εάν υπάρχουν ρεμούλες στις προμήθειες; κλπ, κλπ.όπως διαπιστώνει το Υπουργείο Υγείας;

Τα ράντζα παραμένουν, μετονομασμένα σε επικουρικές κλίνες. Και πώς να καταργηθούν όταν οι γενεσιουργές αιτίες τους: φακελάκι, έλλειψη προσωπικού, απουσία πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κυρίως, διακομιδές από επαρχία, εξακολουθούν να υπάρχουν.

Το «φακελάκι», εις δόξαν των καταγγελιών, ανθεί - αποτελώντας, πλέον, θεσμό (!) ελληνικής κατασκευής και προελεύσεως - καλλιεργούμενο εντέχνως από αναίσχυντους, βουλιμικούς για χρήμα γιατρούς, αλλά και τους αρρώστους και τους συγγενείς τους και συνεπικουρούμενο από την επίσημη πολιτεία, η οποία, αν δεν το ενθαρρύνει, το υποθάλπει. Ως αντιστάθμισμα των ισχνών μισθών των γιατρών του ΕΣΥ;

Τα ιδιωτικά απογευματινά ιατρεία στα νοσοκομεία (νομιμοποιημένο φακελάκι), νομοθετημένα επί Υπουργίας Αλέκου Παπαδόπουλου, επεκτείνονται τώρα στο «ολοήμερο νοσοκομείο», ως «κοινωνική», λέει, προσφορά και εξυπηρέτηση του πολίτη, που θέλει να αποφύγει τη λίστα αναμονής.

Ο πολίτης, όμως, που υπολογίζει, ιδίως στις μέρες μας, και το ένα ευρώ, αδυνατεί να πληρώσει τα 60 ή 70
ευρώ της επίσκεψης. Οι δε «άλλοι», μπορούν να δουν τον «φημισμένο» διευθυντή-φίρμα (ιητροί φήμη μεν πολλοί έργω δε πάγχυ βαιοί (εξαιρετικά σπάνιοι)» (Ιπποκράτης) και αλλού.

Παράλληλα, οι γιατροί του ΕΣΥ, που διατηρούν απογευματινό ιατρείο στο νοσοκομείο, εκμεταλλευόμενοι το δημόσιο κεφάλαιο του νοσοκομείουδωρεάν ιατρείο, γραμματειακή υποστήριξη, και δυνατότητα διενέργειας πολλαπλών εξετάσεων λειτουργούν ανταγωνιστικά και όχι επί ίσοις όροις με τον ελεύθερο επαγγελματία γιατρό.

Η ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ είναι η λύση σε αυτό το πρόβλημα.

Η κατάσταση στα επείγοντα τμήματα των νοσοκομείων παραμένει η ίδια, όπως και πριν, ενώ διατηρείται, εν υπνώσει, ο νόμος του ΠΑΣΟΚ, που προβλέπει ανεξάρτητα και στελεχωμένα με ίδιο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ. Έτσι οι υπάρχοντες γιατροί των κλινικών με τις ελάχιστες νοσηλεύτριες, αγωνίζονται να υπηρετήσουν ασθενείς σε συνθήκες πραγματικής μάχης, όπου το ιατρικό και νοσηλευτικό λάθος «περιμένει να συμβεί».

Αναξιοκρατία και μετριοκρατία συνέχει το ιατρικό δυναμικό του ΕΣΥ σήμερα. Η μετριοκρατία κλονίζεται (να αναπαράγεται δια κλονισμού) και κλονίζεται η αξιοκρατία.

Με το βάφτισμα διευθυντών (το ελληνικής προελεύσεως και συνδικαλιστικής πατέντας πολυδιευθυντικό της Κυβέρνησης της Ν.Δ.) δια βοής σε γενικές συνελεύσεις, όπου κρίνοντες και κρινόμενοι ευλογούν εαυτούς και αλλήλους και τα γένια τους, εν πλήρη «δημοκρατικώ παροξυσμώ», επαιρόμενοι ότι «σπάσανε το απόστημα των διευθυντών». Και δημιούργησαν πολλαπλά αποστήματα διευθυντίσκων, κατ’ αρχαιότητα προαχθέντων και αναξιοκρατικώς, οι περισσότεροι.

Οι περισσότεροι από του διευθυντές , όχι τους διευθυντίσκους, έχουν αξιόλογο κλινικό, συγγραφικό και ερευνητικό έργο και Διδακτορικό και, αρκετοί, Υφηγεσία και πανεπιστημιακό τίτλο. Και με αυτά τα κριτήρια κρίθηκαν ως διευθυντές από τα συμβούλια κρίσεως. (και πολλοί υποψήφιοι απερρίφθησαν).

Πόσοι από τους πολυδιευθυντίσκους διαθέτουν παρόμοια προσόντα; Και υπήρξε, έστω και ένας από τους υποψήφιους του «πολυδιευθυντικού», που να απορρίφθηκε από τις συνελεύσεις οι οποίες, δια βοής, τους ανέδειξαν, λες και πρόκειται για ανάδειξη προέδρου σωματείου;

Τα πλασματικά κρεβάτια ορισμένων νοσοκομείων παραμένουν — νοσοκομείο Κωνσταντοπούλειο «Η Αγία Όλγα»: πραγματικά κρεβάτια 272. Προβλεπόμενα στον οργανισμό του, και τώρα και πριν, 400 ανύπαρκτα. Τι εξυπηρετεί αυτό; Μήπως προσδιορίζει τον αριθμό των μελλών του Συμβουλίου Διοίκησης και τον διορισμό Υποδιοικητή;

Έτσι, διασύρεται το σύστημα και αποπροσανατολίζεται ο πολίτης από τα προβλήματα που ταλανίζουν το σύστημα υγείας:
• Ανισότητες στην ελεύθερη πρόσβαση όλων των πολιτών.
• Πληθωρισμός γιατρών, αλλά και ελλείψεις γιατρών και νοσηλευτικού
προσωπικού.
• Πλημμελής εκπαίδευση γιατρών.
• Ώρες εργασίας των γιατρών έως και 32 συνεχόμενες, σε συνθήκες χαοτικές, όπου το λάθος, που επωάζει αυτό το άναρχο σύστημα, περιμένει να συμβεί.
• Κακοπληρωμένοι, για τα χρόνια σπουδών τους και την 5χρονη ειδίκευσή τους, γιατροί.
• Φακελάκι που οργιάζει και νομιμοποιημένο.
• Κλινικές φαντάσματα και πλασματικά κρεβάτια.
• Προμήθειες αδιαφανείς.
• Απουσία αξιοκρατίας και αναπαραγωγή της μετριοκρατίας δια κλωνισμού (με «ω» παρακαλώ).

Να τα προβλήματα που σκεπάζει, όπως η γάτα τα περιττώματά της, η πολιτική των μεγάλων λόγων και των διαπιστώσεων, αντί της επίλυσης των προβλημάτων από την πολιτεία. Η πολιτική των αχαμνών έργων, που εξαντλούνται, συνήθως, σε εξαγγελίες εντυπωσιασμού.

Και όμως, το ΕΣΥ, παρά τις σοβαρές αρρυθμίες του και ελλείψεις, αποτελεί θεμελιακή προσφορά του στην ελληνική κοινωνία. Οι γιατροί, οι νοσηλεύτριες και οι νοσηλευτές, που το υπηρετούν ανιδιοτελώς (και είναι πολλές και πολλοί), δίνουν σκληρή μάχη για τον άρρωστο συνάνθρωπό τους σε αντίξοες συνθήκες.

Και αυτό το αναγνωρίζουν οι Έλληνες που εμπιστεύονται το ΕΣΥ, ανεχόμενοι διοικητικού και ξενοδοχειακού τύπου ανεπάρκειες.

Όλοι αυτοί αντιστέκονται στις προσπάθειες ορισμένων — μεταξύ των οποίων και κοιλιόδουλοι, άπληστοι γιατροί — που με το πρόσχημα του «εκσυγχρονισμού» του ΕΣΥ ή της «εξυγίανσής» του, δολίως, προσπαθούν να του δώσουν τη χαριστική βολή.

Όμως, ας γίνει κατανοητό. ΌΛΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΓΚΗ ΤΟ ΕΣΥ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ ΒΑΛΑΝΤΙΟΥ.

Η κοινωνία ολοκληρώνεται, γαληνεύει και ευημερεί, όταν οι πολίτες της γνωρίζουν ότι όχι μόνον οι ίδιοι αλλά, και όλοι οι συμπολίτες των έχουν πρόσβαση στην καλύτερη δυνατή υγεία που παρέχει ένα ΕΣΥ. Και στο σημείο αυτό είμαι απόλυτος γιατί η αλήθεια είναι απόλυτη.

• Το ΕΣΥ είναι αυτό που παρέχει τις καλύτερες, σε ιατρικό επίπεδο, υπηρεσίες στη χώρα.
• Στις κλινικές του ΕΣΥ οι πτυχιούχοι της ιατρικής, γίνονται γιατροί (παίρνουν ειδικότητα)
• Στις κλινικές του ΕΣΥ ειδικεύθηκαν και οι γιατροί του ιδιωτικού τομέα. Μεταπτυχιακή ιατρική εκπαίδευση (ειδικότητα) δεν παρέχεται σε ιδιωτικές κλινικές
• Στις κλινικές του ΕΣΥ μεταφέρουν τους βαριά αρρώστους τους οι ιδιωτικές κλινικές
• Στις κλινικές του ΕΣΥ διακομίζουν τους αρρώστους τους οι ιδιωτικές κλινικές όταν τα χρήματά τους εξαντληθούν και δεν επιτρέπουν πλέον την παραμονή τους στον κερδοσκοπικό, ως εκ του σκοπού του, ιδιωτικό ιατρικό τομέα.

Στόχοι ενός σύγχρονου ΕΣΥ

Για τη σχεδίαση ενός αποτελεσματικού συστήματος υγείας, με λογικό κόστος λειτουργίας και αξιοπρεπή χρηματοδότηση, αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι η κατάθεση και ο σαφής ορισμός των στόχων του και των μεθόδων για την επίτευξη αυτών των στόχων, προσανατολισμένων, βέβαια, προς τον άνθρωπο-άρρωστο-πολίτη-χρήστη των υπηρεσιών υγείας.

Αυτό σημαίνει ταυτότητα σκοπών και στόχων μεταξύ του σχεδιαστή-παρόχου και πολίτη-χρήστη των υπηρεσιών υγείας και ύπαρξη κοινού ενδιαφέροντος, διότι κοινό είναι το συμφέρον, για την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος.

Εξ ορισμού σε ένα ΕΘΝΙΚΟ σύστημα υγείας, η υγεία θεωρείται και αντιμετωπίζεται ως πανανθρώπινο αγαθό και δικαίωμα. Μοναδικό κριτήριο για την παροχή φροντίδας υγείας είναι η ιδιότητα άνθρωπος.

Ως ΥΓΕΙΑ, σε ένα τέτοιο σύστημα θεωρείται όχι μόνο η απουσία νόσου ή αναπηρίας αλλά η κατάσταση σωματικής, ψυχικής, νοητικής και κοινωνικής αίσθησης του καλώς έχειν (ευζωία), με μέριμνα τόσο για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των νόσων, όσο για την αποκατάστασή της.

Τέλος, στο επίπεδο της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ, το σύστημα, προσφέρει στους πολίτες του και δέχεται από αυτούς (αυτό σημαίνει αλληλεγγύη) ηθική και υλική υποστήριξη. Ως εκ των ανωτέρω στόχοι ενός σύγχρονου ΕΣΥ είναι:

• Ισότητα στην πρόσβαση υπηρεσιών υγείας,
• Ανθρώπινες συνθήκες νοσηλείας (κατάργηση μεγάλων θαλάμων και ράντζων, νοσηλεία αρρώστων σε κλινικές που επιβάλλει η συγκεκριμένη πάθησή τους και όχι σε επικουρικές κλίνες οπουδήποτε).
• Εκπαιδευμένο, επαρκές και ενδιαφερόμενο προσωπικό.
• Μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδα υγείας, που αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής με τον πολίτη και τον άρρωστο, σε επίπεδο δήμου ή κοινότητας. Έτσι η υγεία (περίθαλψη, πρόληψη, προαγωγή) καθίσταται υπόθεση και ευθύνη όλων.
• Αποτελεσματική την διοικητική μηχανή, με ανάθεση ευθυνών σε συγκεκριμένους υπαλλήλους και έλεγχο της ορθής εκτέλεσης της κεντρικής πολιτικής.
• Σχεδιασμός και εκτέλεση προγραμμάτων διατήρησης και προαγωγής της υγείας και όχι αποκλειστικά να ενδιαφέρεται για την επιδιόρθωση ανθρώπων σε μηχανιστική βάση (νοσοκομεία).
• Εφαρμογή κοινωνικών πολιτικών για τους ηλικιωμένους ώστε να διατηρούνται σε ενεργό κατάσταση, κατά τις δυνατότητες εκάστου, και να παρέχουν στην κοινωνία τη πείρα ζωής που απέκτησαν, αντί να περιθωριοποιούνται.
• Οικοδόμηση πολιτικής πρόληψης μεταδοτικών νοσημάτων, αλλά, και κυρίως, νοσημάτων που σχετίζονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής (καρκίνος, παχυσαρκία, καρδιοαγγειακά επεισόδια). Εδώ χρειάζεται εντατική, συντονισμένη, σοβαρή (όχι «αμερικανιές» και ακρότητες τύπου Δημάρχου Ν Υόρκης) και συνεχής προσπάθεια αλλαγής προσωπικών συνηθειών, με πειθώ και όχι μόνον διοικητικά μέτρα.
• Ανάπτυξη στους πολίτες αισθήματος ευθύνης έναντι του εαυτού των και των άλλων, πράγμα που σημαίνει προσπάθεια και εκπαίδευση παιδιόθεν.
• Διασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων και του δικαιώματος της ελεύθερης επιλογής, αλλά και την αναγνώριση και αποδοχή, από ένα έκαστο των πολιτών, της υποχρέωσης και της ευθύνης της κοινωνίας να προάγει και να προασπίζει την υγεία όλων των πολιτών της.

Χρηματοδόστηση και κόστος του ΕΣΥ

Αυτοί οι στόχοι και τα μέσα για την επίτευξη τους, πρέπει να εξετασθούν με σοβαρότητα, ιδίως σήμερα, που η εκτόξευση του κόστους της φροντίδας υγείας σε αστρονομικά ύψη και η έκρηξη της τεχνολογίας θέτουν σε κίνδυνο βασικές αρχές ενός ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΥ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ — συμβόλαιο εμπιστοσύνης γιατρού-αρρώστου — και όχι στη δυνατότητα πληρωμής.

Το δυσβάστακτο, πλέον, κόστος των υπηρεσιών υγείας οδήγησε στην εισβολή των κανόνων της ελεύθερης αγοράς στην ιατρική, με κύριο εκπρόσωπο το αμερικανικής κατασκευής και προελεύσεως μοντέλο της «διευθυνόμενης φροντίδας υγείας» (managed care). Το σύστημα αυτό αν και έχει μειώσει την ταχύτητα αύξησης του κόστους των υπηρεσιών υγείας (δεν έχει μειώσει το κόστος), έχει επίσης προκαλέσει στην ιατρική κοινότητα και στην κοινωνία την αίσθηση ότι κάτι εμφανώς εσφαλμένο συμβαίνει στην ιατρική

Η σύγχρονη ιατρική κοινότητα, τουλάχιστον το μέρος της που συνειδητοποιεί και προβλέπει τα ερχόμενα και δεν εθελοτυφλεί, αισθάνεται ότι, καθώς η ιατρική φροντίδα θα πωλείται και θα αγοράζετε στην ελεύθερη (ασύδοτη πλέον) αγορά, προφανώς και αναγκαστικά, σύμφωνα με τους κανόνες που την διέπουν, ο ηθικός, παιδευτικός και κοινωνικός ιστός, ο προστατευτικός ηθικός κώδικας, που πάντοτε προσδιόριζε την ιατρική, μέχρι σήμερα (αύριο;), κινδυνεύει, κυριολεκτικά, να κομματιαστεί σε κουρέλια.

Οι διαπιστώσεις αυτές καθιστούν το πρόβλημα ικανοποιητικής παροχής φροντίδας υγείας σε όλους τους πολίτες καθαρά ΘΕΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ.

Δεν επαρκούν πλέον τα προγράμματα, οι σχεδιαστές και οι σχεδιασμοί, χωρίς να δηλώνεται καθαρά και με σαφήνεια η πολιτική θέση και οι στόχοι της για το ζήτημα.

Οι δύο μείζονες κώδικες ηθικής — προστατευτικός (ιατρική) και εμπορικός (ελεύθερη αγορά. Και αυτή πρέπει να έχει ηθικό κώδικα) — είναι μεταξύ των ασύμβατοι.

Ως εκ τούτου, η ανάμειξη των αρχών τους και η ασαφοποίηση των ορίων τους μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που καλείται «ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ» ή σε εμφάνιση «ΤΕΡΑΤΩΔΩΝ ΥΒΡΙΔΙΩΝ»:

• Εμπορευματοποίηση της υγείας,
• Επιχειρηματικές αρχές οργάνωσης και βελτίωσης της ποιότητας,
• Επιθετικές επιχειρηματικές πρακτικές στην υγεία.

Ακόμη και η γλώσσα έχει γίνει τερατώδης: καταναλωτές υπηρεσιών υγείας, αντί άρρωστοι άνθρωποι, πάροχοι υπηρεσιών υγείας, αντί γιατροί. Το χειρότερο. Χρήματα που ξοδεύονται για την υγεία, σε αυτό το σύστημα, θεωρούνται ζημιά. Ο οικονομολόγος Reinhardt θεωρεί ότι οι καπνιστές συμβάλλουν στην μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας «γιατί πεθαίνουν ενωρίτερα από τους άλλους».

Για τους οικονομολόγους, ένας άνθρωπος μειώνει το κόστος των υπηρεσιών υγείας όταν είναι νεκρός! Πράγματι οι οικονομολόγοι της υγείας γνωρίζουν την τιμή όλων των πραγμάτων αλλά την αξία ουδενός.

Είναι γεγονός ότι όλες οι αποδοτικά λειτουργούσες κοινωνίες έχουν ανάγκη και των αρχών του εμπορίου και των προστατευτικών αρχών της ιατρικής. Το ζήτημα είναι να βρεθεί ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΜΒΙΩΣΕΩΣ ΤΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΩΣ.

Ακόμη επιτακτικότερο καθίσταται αυτό, σήμερα, που ορισμένοι γιατροί έχουν εκτραπεί σε αυτό που η εφημερίδα Wall Street Journal χαρακτηρίζει ως «ιατρικό κατεστημένο μπουρζουάδων, το οποίο ευρίσκεται σε χειμερία νάρκη...».

Η υπέρβαση της πολικότητας. Συμβίωση αλλά όχι συγχώνευση.

Ο κύριος και μοναδικός ίσως τρόπος να ξεπεραστεί το δίλημμα είναι η συμβίωση των δύο συστημάτων, με διατήρηση αλώβητης της ταυτότητας και της ακεραιότητας ενός εκάστου.

Αυτό το διασφαλίζει η κεντρική Κυβέρνηση, η οποία προσδιορίζει τις ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ, ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΗΘΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ.

«Ιδού τι μπορείτε και πρέπει να κάνετε εσείς (αγορά) στον τομέα της υγείας. Και θα το επιβάλω. Το πώς θα συμμορφωθείτε είναι δική σας ευθύνη. Βρέστε τους δικούς σας τρόπους και τα μέσα».

Προσοχή. Η αναζήτηση αρμονίας μεταξύ των δύο ηθικών κωδίκων στην έννοια ενός ολοκληρώματος αποτελεί προφανές λάθος. Από την ενοποίησή τους αδύνατον να προκύψει αρμονία.

Το αντίθετο θα συμβεί. Η ποιότητα της σχέσης γιατρού-αρρώστου θα ευτελισθεί και θα υπονομευθεί η βασική υποχρέωση του γιατρού να λειτουργεί ως αποκλειστικός υποστηρικτής των συμφερόντων του αρρώστου του.

Εάν δεν γίνει αντιληπτή και αποδεκτή, η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ απέναντι στον άρρωστό του και η δέσμευσή του να θέτει στην πρώτη γραμμή το συμφέρον και τις ανάγκες του αρρώστου του και μόνον, δεν υπάρχει εγγύηση ότι η υγεία του αρρώστου και η ευζωία θα προστατεύονται μέσα στο σύστημα.

Θα μπορούσε ή αγορά να κάνει μία αβλαβή διέλευση από τα χωρικά ύδατα της ιατρικής; Και πώς και από ποιόν θα κριθεί αυτή η δυνατότητα?

Ιδού ένα καθαρά πολιτικό ερώτημα, το οποίο απαιτεί μια σαφή πολιτική απάντηση. Το βασικό ζήτημα που τίθεται είναι:

ΠΟΙΟΥ ΤΟ ΟΦΕΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΝ θα εξυπηρετήσουν οι δηλούμενοι στόχοι και η επίτευξη τους; Σε μια δημοκρατική, κοινωνικά ευαίσθητη πολιτεία η απάντηση είναι προφανής:
Πρωτίστως, των εχόντων ανάγκη κοινωνικοοικονομικά αδυνάτων.

ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΕΠΩΜΙΣΘΕΙ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ των αποφάσεων που οδηγούν στην εκπλήρωση αυτής της πολιτικής; Και εδώ η απάντηση είναι μονοσήμαντη.
Η πολιτεία. Δηλαδή όλοι μας, ανάλογα με τις δυνατότητα των κοινωνικών ομάδων.

ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΑΥΤΟ;
Με την παραγωγή πολιτικής υγείας, με διεργασίες διαπραγμάτευσης και μεταξύ των εμπλεκομένων και επίβλεψη εφαρμογής των συμφωνημένων.

Με αποτελεσματικό διοικητικό μηχανισμό, ο οποίος ελέγχει και αξιολογεί τα αποτελέσματα της εφαρμοζομένης πολιτικής, διαπιστώνει τυχόν αντιδράσεις και αντιπαλότητες και πληροφορεί την κεντρική διοίκηση, ώστε να υπάρχει δυνατότητα εντοπισμού αποκλίσεων από τον στόχο και έγκαιρων διορθωτικών παρεμβάσεων.

Εθνικό Σύστημα Ασφάλισης Υγείας (ΕΣΑΥ)

Στην πραγματικότητα η ιατρική, σήμερα, αποτελεί μια από τις πιο κερδοφόρες βιομηχανίες. Η ικανότητα των γιατρών να φροντίζουν τους αρρώστους τους ως άτομα και αυτόνομες ψυχο-σωματο-νοητικές προσωπικότητες, αν και δεν έχει χαθεί, έχει πέσει σε ανυποληψία και τείνει να αντικατασταθεί από την πανάκριβη τεχνολογικά προσανατολισμένη, απρόσωπη σύγχρονη ιατρική.

Η σύγχρονη ιατρική, παρά το αστρονομικό της κόστος, μέτρια πρόοδο έχει επιφέρει στην ριζική θεραπεία των νόσων, ενώ εξαντλείται ουσιαστικά στην «ΕΠΙΣΚΕΥΗ» των αρρώστων και την παράταση της επιβίωσης (καμιά φορά του θανάτου).

Οι κυβερνήσεις, πιθηκίζοντας και παγκοσμιόπληκτες, ετοιμάζουν το νέο οικονομικό μοντέλο για την υγεία, θεωρώντας το πανάκεια για την επίλυση των οικονομικών, κυρίως, προβλημάτων της.

Εν τούτοις, το από το χρόνο δοκιμασμένο αλλά, από τη σύγχρονη αβελτηρία, σύγχυση και οικονομικά συμφέροντα, καταρρακωμένο ιατρικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στο ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑΤΡΟΥ-ΑΡΡΩΣΤΟΥ, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τον οδηγό για ένα ΕΣΥ ανθρώπινο και στα μέτρα του πραγματικού συμφέροντος του γιατρού, του αρρώστου και τελικά της κοινωνίας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν επιθυμούν να προσδιορίζει το οικονομικό μοντέλο την σχέση τους με τον γιατρό τους ή το νοσοκομείο τους.

Απαιτούν οι αποφάσεις που αφορούν άμεσα την υγεία τους να ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες ανάγκες και όχι να υπηρετούν οικονομικές σκοπιμότητες. Οι άνθρωποι αξιολογούν τη υγεία ως μη αγοραίο αγαθό.

Η εφαρμογή ενός ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, είναι εφικτή (παράδειγμα ο Καναδάς).

Αυτό σημαίνει ότι η Κυβέρνηση θα παρέχει βασικό «πακέτο» αξιοπρεπούς και ολοκληρωμένης φροντίδας υγείας σε κάθε πολίτη. Ένα τέτοιο σύστημα:

• Αποτελεί τον απλούστερο και ευθύ δρόμο παροχής φροντίδας υγείας σε όλους του πολίτες
• Συμβάλλει στη μείωση του γραφειοκρατικού διοικητικού κόστους
• Απλουστεύει την χαοτική κατάσταση που επικρατεί σήμερα και
• Διαχωρίζει την φροντίδα υγείας από την δυνατότητα εργασίας (και ο άνεργος είναι ασφαλισμένος ως προς την υγεία του).
• Παράλληλα επιτρέπει στην Κυβέρνηση να περιορίσει και να ορθοτομήσει το κόστος των υπηρεσιών υγείας. Ασφαλώς και δεν χρειάζεται και από ένας μαγνητικός τομογράφος σε κάθε νοσοκομείο.

Η έννοια της δικαιοσύνης απαιτεί ότι τα άτομα που υφίστανται τις συνέπειες αποφάσεων, με ηθικά και αξιακά χαρακτηριστικά, να μπορούν να συμμετέχουν στην λήψη τους.

Οι «πάροχοι» (γιατροί) και οι «καταναλωτές» (άρρωστοι) υπηρεσιών υγείας θα πρέπει να γίνουν συνειδητοποιημένοι πολίτες. Συμμέτοχοι στις αποφάσεις που αφορούν την υγεία.

Η πυρηνική σχέση γιατρού-αρρώστου βασίζεται στην επαγγελματική επάρκεια και την ιατρική δεοντολογία. Οι αποφάσεις που αφορούν δεδομένους αρρώστους πρέπει να είναι απομονωμένες από την οικονομική διάσταση της αποφάσεως.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα λαμβάνονται αποφάσεις συναρτημένες με το κόστος ή την κατανομή των υπηρεσιών υγείας: ποιες υπηρεσίες θα πρέπει να παρέχονται σε όλους τους αρρώστους, ως βασικώς αναγκαίες. Και ποιες θα είναι στη διάθεση του συστήματος και θα παρέχονται ανάλογα με τις προτιμήσεις των αρρώστων.

Αυτό σημαίνει ότι παρόμοιες αποφάσεις στο σύστημα παροχής φροντίδας υγείας εμπλέκουν τις θεμελιώδες αρχές της ισότητας και της δικαιοσύνης και ως εκ τούτου είναι ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ φορτισμένες ηθικά και αξιακά.

Ο γιατρός είναι υπόλογος έναντι των συναδέλφων του και των αρρώστων του. Οι γιατροί μέσω της άσκησης της ιατρικής επικαλούνται, επιβεβαιώνουν και επιβάλλουν επαγγελματικά πρότυπα επάρκειας, ακεραιότητας και δεοντολογικής συμπεριφοράς. Βάσει αυτών διεκδικούν την αυτονομία τους στην κλινική πράξη, βασισμένη αποκλειστικά και μόνον στο συμβόλαιο εμπιστοσύνης με τον άρρωστό και τον όρκο του Ιπποκράτη.

Εν τούτοις, στη σύγχρονη εποχή, όπου η πρακτική: «στραβώνω και πουλώ» ισχύει γενικώς έναντι της προειδοποίησης: «εσύ βλέπε και αγόραζε» είναι εύκολο, για οργανισμούς παροχής φροντίδας υγείας, να διαφημίζουν αυτήν την εμπιστοσύνη και πίστη στην ιατρική ακεραιότητα, ενώ, στην πραγματικότητα, υιοθετούν την αρχή της ελεύθερης αγοράς στην πρακτική τους.

Μια τέτοια εξαπάτηση, η οποία εμφανίζει τους γιατρούς ως συνειδητούς επαγγελματίες, ενδιαφερομένους πρωταρχικά για το καλώς έχειν των αρρώστων τους, ενώ τους υποχρεώνει, στην πραγματικότητα, να λειτουργούν ως παραγωγοί κέρδους, έχει, ήδη, καταστήσει αναξιόπιστη της ιατρική σήμερα και έχει προκαλέσει έλλειψη εμπιστοσύνης και επίδειξη κυνισμού που δύσκολα θα ανατραπούν. Αλλά πρέπει.
Η αλλαγή νοοτροπίας (όλων μας. Πολιτών πολιτικών και κυβερνώντων) όπως διακηρύσσει ο Πρωθυπουργός είναι αναγκαία. Αλλά αυτό, η αλλαγή νοοτροπίας, για να μην μείνει ωραίο σύνθημα, απαιτεί πολιτική συνείδηση και προσπάθεια για παιδεία του δήμου.

Απαιτεί, «Δημαγωγούς» (κατά το παιδαγωγούς), του Δήμου, του Λαού και όχι πολιτικατζήδες δημαγωγούς, που κολακεύουν αναισχύντως το Δήμο. Διότι «Το της όλης πόλεως ήθος ομοιούται τοις άρχουσι» (Ισοκράτης).

«Θέλει αρετήν κυρία Υπουργέ (την έχετε) και τόλμην κυρία Υπουργέ (μπορείτε να την δείξετε)... η υγεία».
Διαφορετικά, όλοι μας, πολίτες και πολιτεία, θα μοιρολογούμε:
«Α, όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω. …Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω» (Κ. Καβάφης).....