Σύνοδο - θρίλερ προμηνύει η γαλλογερμανική πρόταση

Ο στόχος είναι σε θεωρητικό επίπεδο κοινός: Η ευρωζώνη χρειάζεται πράγματι νέους και ευέλικτους κανόνες αποτροπής της δημοσιονομικής ανευθυνότητας για τα κράτη - μέλη της. Μέχρι εδώ όλες οι πλευρές συμφωνούν. Και γι’ αυτό ακριβώς συνεδριάζουν σήμερα και αύριο στις Βρυξέλλες οι 27 ηγέτες της ΕΕ με πρώτο θέμα στην ατζέντα τους την «Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση», ζήτημα που θα συζητηθεί, τυπικά τουλάχιστον, με βάση κείμενο προτάσεων που υπέβαλαν οι 27 υπουργοί Οικονομικών (Ecofin).

Όμως στο ερώτημα «με ποιο τρόπο πρέπει να επιβληθεί δημοσιονομική πειθαρχία» και «πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται τα απείθαρχα κράτη - μέλη», οι απαντήσεις ποικίλουν.

Από τη μία υπάρχει η πρόταση του Ecofin που δρα ως task force στην συγκεκριμένη περίπτωση από τον περασμένο Μάιο με εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Και από την άλλη, υπάρχει η πρόταση που εισηγείται η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ συνεπικουρούμενη από τον γάλλο πρόεδρο Σαρκοζί. Η πρόταση αυτή όχι απλώς διχάζει, αλλά απειλεί να φέρει την Ένωση στα όρια της ενότητάς της.

Τι λέει και τι αποσιωπά η γαλλογερμανική πρόταση

Παρίσι και Βερολίνο κατέληξαν στις 18 Οκτωβρίου στην συμβιβαστική συμφωνία της Ντοβίλ -εκ του ονόματος του θέρετρου στη Νορμανδία της δυτικής Γαλλίας όπου συναντήθηκαν Μέρκελ και Σαρκοζί.

Η συμφωνία προβλέπει ότι οι δυο χώρες:

α. δεν θα υποστηρίξουν την αυτόματη επιβολή κυρώσεων εκ μέρους των τεχνοκρατών της Κομισιόν στα απείθαρχα κράτη μέλη, όπως αρχικά και με ιδιαίτερη ένταση ζητούσε η Μέρκελ, επιδιδόμενη σε πραγματική εκστρατεία ευρωπαϊκής διαπαιδαγώγησης των εταίρων με το «δικαίωμα» του υπ’ αριθμόν ένα χρηματοδότη.

β. Θα υποστηρίξουν την δημιουργία μόνιμου μηχανισμού στήριξης της ευρωζώνης ή «μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων», μέσω της αναθεώρησης της συνθήκης της Λισαβόνας (του Συντάγματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης) ώστε να είναι δυνατή και η επιβολή πολιτικών κυρώσεων όπως η αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου της απείθαρχης χώρας επί των αποφάσεων της ΕΕ αλλά και η ελεγχόμενη πτώχευση χώρας μέλους της ευρωζώνης.

Η Μέρκελ, απόλυτη υπέρμαχος της επιβολής πειθαρχίας και κυρώσεων, έκανε στροφή 180 μοιρών στο θέμα της αυτόματης επιβολής (από την Κομισιόν) κυρώσεων και προστίμων. Υποχώρησε στην σχετική απαίτηση του Σαρκοζί, ο οποίος υποστηρίζει πως τον πρώτο λόγο για τους εθνικούς προϋπολογισμούς πρέπει να έχουν οι πολιτικοί και οι εκλεγμένες κυβερνήσεις. Η γερμανίδα Καγκελάριος, παρότι θεωρεί ότι ο «πρώτος λόγος» στους πολιτικούς συνεπάγεται παρασκηνιακές διεργασίες, κωλυσιεργίες ή αποφάσεις με θολά πολιτικά κίνητρα που θα δυσκολεύουν την διαδικασία επιβολής δημοσιονομικής πειθαρχίας, υποχώρησε προκειμένου να κερδίσει την γαλλική υποστήριξη στην αναθεώρηση της συνθήκης της Λισαβόνας που για την ελεγχόμενη πτώχευση και την αφαίρεση ψήφου. Φυσικά, μόνον η Γερμανία γνωρίζει ποιες άλλες προτάσεις θα εμφανίσει σε ενδεχόμενη αναθεώρηση της συνθήκης. Και αρκετοί υποψιάζονται πως το η συζήτηση για αναθεώρηση της συνθήκης της Λισαβόνας κρύβει τον απώτερο στόχο του Βερολίνου, η νέα Συνθήκη να είναι «κομμένη και ραμμένη» σε γερμανικά μέτρα.

Αποφασισμένη ακόμη και να μπλοκάρει τη Σύνοδο

Η Γερμανία επιθυμεί διακαώς την αναθεώρηση της συνθήκης και είναι αποφασισμένη να «πείσει» τους υπόλοιπους εταίρους για την ανάγκη ο πρόεδρος της ΕΕ να παρουσιάσει άμεσα προτάσεις σχετικές με τη διαδικασία αναθεώρησης. Μάλιστα, κυβερνητικοί κύκλοι στο Βερολίνο διέρρεαν πως η Μέρκελ είναι αποφασισμένη ακόμη και να μπλοκάρει τη Σύνοδο και το σύνολο της συμφωνίας για την Οικονομική Διακυβέρνηση εάν δεν υπάρξει συμφωνία για την αναθεώρηση της συνθήκης της Λισαβόνας. Μόλις χθες η ίδια η Αγκέλα Μέρκελ, μιλώντας ενώπιον γερμανών βουλευτών, δήλωσε: ««Είναι αλήθεια: μια γαλλογερμανική συμφωνία δεν είναι το παν στην Ευρώπη. Όμως, είναι επίσης αλήθεια ότι χωρίς συμφωνία ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, δεν είναι δυνατό να γίνουν πολλά πράγματα». Κάνοντας πιο καθαρό τον εκβιασμό της, η Μέρκελ δήλωσε: «είναι ένα και μοναδικό πακέτο» υπονοώντας πως η απόφαση για την Οικονομική Διακυβέρνηση προϋποθέτει αναθεώρηση της συνθήκης της Λισαβόνας.

Σφοδρή αντίθεση και επιφυλάξεις

Η γαλλογερμανική απόφαση στα μέσα του μήνα, ανακοινώθηκε την ίδια περίπου ώρα που στις Βρυξέλλες συνεδρίαζαν οι 27 υπουργοί Οικονομικών υπό την προεδρία του Χέρμαν Βαν Ρομπέι για την οριστικοποίηση των νέων κανόνων δημοσιονομικής σταθερότητας.Η ταυτόχρονη ανακοίνωση των δυο αποφάσεων αναζωπύρωσε την αντίθεση μεταξύ μεγάλων και μικρών κρατών της ΕΕ αλλά και αυτή μεταξύ των «πειθαρχικών» βόρειων χωρών με τις δημοσιονομικά «απείθαρχες» νότιες.

Ειδικά οι μικρές βόρειες χώρες -όπως Σουηδία, Νορβηγία, Ολλανδία - που επί μήνες πίστευαν ότι έχουν την απόλυτη στήριξη του Βερολίνου για την αυτόματη επιβολή αυστηρών κυρώσεων, απογοητεύτηκαν και εξοργίστηκαν μετατρέποντας σε «κομμάτια και θρύψαλα» τον παραδοσιακό τους συνασπισμό με την Γερμανία.

Η πλειονότητα των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση την Εσθονία και την Σλοβακία, είτε εκφράζουν επιφυλάξεις είτε την πλήρη αντίθεσή τους στην γαλλογερμανική πρόταση. Την αντίθεσή του εξέφρασε και ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Ολι Ρεν. Ειδικά στο θέμα του περιορισμού του δικαιώματος ψήφου, ο Ρεν υπογράμμισε ότι «ως έμπειρος ευρωπαϊστής» κρίνει πως αυτή δεν συμβαδίζει με την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Διευκρίνισε, πάντως, πως για το θέμα εκφράζει προσωπική γνώμη και όχι την γνώμη της Κομισιόν.

Χθες, η Κομισιόν έσπευσε να πάρει αποστάσεις από την κριτική που ασκείται στην γαλλογερμανική πρόταση για άνοιγμα της συνθήκης της Λισαβόνας. Πράγματι, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν επί του Τύπου χαρακτήρισε «προσωπικές δηλώσεις» τις τοποθετήσεις της επιτρόπου Δικαιοσύνης, Βίβιαν Ρέντιγκ, η οποία είχε επιτεθεί σφόδρα στους Γαλλο-Γερμανούς, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «οι αποφάσεις της ΕΕ δεν λαμβάνονται στην Ντοβίλ» και χαρακτηρίζοντας (στη Welt) μη ρεαλιστές τους πολιτικούς σε Παρίσι και Βερολίνο: «Δεν έχουν καταλάβει και οι δύο ότι μας πήρε δέκα χρόνια να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και ότι αυτή η συνθήκη περιέχει αρκετά στοιχεία για να διασφαλίζονται μέτρα διάσωσης;».

Κομψά, πλην σαφώς επικριτικά της γαλλογερμανικής πρότασης σχόλια έχει πρόσφατα κάνει και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνγκερ, μίλησε ευθέως για «απαράδεκτη» πρόταση.

Ποιες κυρώσεις (δεν) προβλέπονται σήμερα

Σήμερα, στην περίπτωση που μια χώρα «παρεκτραπεί», δηλαδή το έλλειμμα του προϋπολογισμού της ξεπεράσει το 3% του ΑΕΠ και το χρέος το 60%, προβλέπεται η «έγκαιρη» προειδοποίηση από την Κομισιόν και στην συνέχεια έκδοση οδηγιών από τους 27 ηγέτες της ΕΕ. Κατόπιν δίνεται προθεσμία έξι μηνών για διόρθωση της εκτροπής, εφόσον δεν υπάρξει συμμόρφωση δημοσιοποιείται το πρόβλημα και εάν το κράτος ? μέλος επιμένει να μην συμμορφώνεται επιβάλλονται κυρώσεις.

Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή τους 27 ηγέτες της ΕΕ, με απλή πλειοψηφία.

Αυτό που επίσης συμβαίνει σήμερα είναι ότι και οι 12 χώρες μέλη της Ευρωζώνης, άλλη περισσότερο κι άλλη λιγότερο, έχουν εκτροχιαστεί από τους δύο αυτούς (εκ των πέντε) στόχους του Συμφώνου Σταθερότητας, δηλαδή έλλειμμα κάτω από 3% και δημόσιος χρέος κάτω από το 60% του ΑΕΠ.

Το έλλειμμα της ευρωζώνης έχει φθάσει πλέον στο υπερδιπλάσιο του 3% για το 2009, (συγκεκριμένα στο 6,3%). Είναι το υψηλότερο από καταβολής του ευρώ το 1999, ενώ οι προβλέψεις για το 2010 κάνουν λόγο για περαιτέρω εκτόξευση στο 6,4%. Μόλις δύο χρόνια πριν (2008) το έλλειμμα της ευρωζώνης ήταν στο 2%.Όσο για το μέσο δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης, αυτό έφτασε στο 78,7% το 2009 από 69,9% το 2008, ενώ οι προβλέψεις για το χρέος φέρνουν το ποσοστό στο 84%, πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που θα ανανεωθούν στις 6 Μαΐου του 2011. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, έχει έλλειμμα 3,3% για το 2009, η Μεγάλη Βρετανία -εκτός Ευρωζώνης- 11,5% και η Πορτογαλία 9,4%. Η Γαλλία, 7,5% και η Ισπανία 11,2%, πάντα για το 2009. Οσο για την Ιρλανδία, οι προβλέψεις για το 2010 κάνουν λόγο για 32%. Κυρώσεις δεν έχουν επιβληθεί σε καμιά χώρα.