Ενας Ελληνας δίνει ώθηση στα ταξίδια της ΝΑSΑ

Ενας Ελληνας αστροφυσικός, ο οποίος ξεκίνησε παιδί του Δημοτικού από ένα χωριό των Γρεβενών, προσφέρει εδώ και τέσσερις δεκαετίες τις πολύτιμες γνώσεις του για τα μεγαλύτερα βήματα της ανθρωπότητας στο διάστημα με την ιδιότητα του συνεργάτη της NASA.

O αστροφυσικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο Θανάσης Οικονόμου έχει ζήσει από κοντά την κατάκτηση της Σελήνης, τις προσεδαφίσεις μη επανδρωμένων αποστολών στον Αρη, έχει μελετήσει τους κομήτες και είναι ένας από τους εμπνευστές των πρώτων αποστολών στον Κρόνο.
Ενας Ελληνας δίνει ώθηση στα ταξίδια της ΝΑSΑ

«Το 2035 θα μπορέσει να φύγει η πρώτη επανδρωμένη αποστολή για τον Αρη», λέει κατά τη διάρκεια της ολιγοήμερης παραμονής του στην Αθήνα.

Ο κ. Οικονόμου ασχολείται με την κατάκτηση του Αρη από το τέλος της δεκαετίας του 1980, όταν σχεδίασε όργανα για τις δύο αποτυχημένες απόπειρες που έκανε η Σοβιετική Ενωση να προσεγγίσει τον «κόκκινο πλανήτη». Χρειάστηκε άλλη μία δεκαετία για να γίνει η επιτυχημένη αποστολή του Pathfinder από τη NASA για να αποδώσει καρπούς η δουλειά του.

Στα ρομπότ του Pathfinder είχαν τοποθετηθεί συσκευές σχεδιασμένες από τον κ. Οικονόμου, οι οποίες ανέλυσαν τη χημική σύσταση του πλανήτη και έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες στους επιστήμονες. Στον Αρη βρίσκονται σήμερα δύο ρομπότ που σχεδιάστηκαν από τον ίδιο το «Spirit» και το «Οpportunity». Τα ρομπότ αυτά ανακαλύπτουν άγνωστες περιοχές του πλανήτη στις οποίες ο κ. Οικονόμου δίνει ελληνικά ονόματα, όπως ο κρατήρας «Σαντορίνη» και η πεδιάδα «Λασίθι».

«Οταν οι ΗΠΑ κέρδισαν τη μάχη για την κατάκτηση της Σελήνης, δεν υπήρχε κίνητρο και έτσι για 30 χρόνια παρατήσαμε τον σκοπό μας να στείλουμε άνθρωπο στον Αρη. Αυτό έχει αλλάξει πλέον και προσπαθούμε σε πρώτη φάση να αναπτύξουμε τις τεχνολογίες για να στήσουμε στον πλανήτη μια βάση με προμήθειες που θα προηγηθεί της αποστολής. Στην προσπάθεια αυτή, πάντως, δεν υπάρχει χώρος για αντιδικίες, αφού το τεράστιο κόστος υπαγορεύει την ανάληψη διεθνούς προσπάθειας», τονίζει.

Οι ανακαλύψεις στον Αρη είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς μιας καριέρας, η οποία ξεκίνησε κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Ο κ. Οικονόμου έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε ένα μικρό χωριό των Γρεβενών και έφυγε εξαιτίας του Εμφυλίου Πολέμου στην Τσεχοσλοβακία.

Εκεί τελείωσε το σχολείο και στη συνέχεια σπούδασε πυρηνική φυσική στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ύστερα από πρόσκληση των αδερφών του, πήγε στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τις σπουδές του.

«Τα πράγματα είχαν ηρεμήσει λίγο μετά τον θάνατο του Στάλιν, η λατρεία στο πρόσωπό του είχε αρχίσει να αμφισβητείται. Και από τη στιγμή που δεν ήμουν υπήκοος της χώρας και είχα πρόσκληση από τις ΗΠΑ, δεν αντιμετώπισα ιδιαίτερα προβλήματα», διηγείται.

Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, όπου συνέχισε τις σπουδές του, ο κ. Οικονόμου βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή για να λάβει μέρος, με τους υπόλοιπους επιστήμονες της σχολής που είχαν επιλεγεί από τη NASA, στις πρώτες προσπάθειες για την κατάκτηση της Σελήνης και, εν συνεχεία, στην επίτευξη του μεγάλου στόχου. «Μέχρι το 1965, λόγω και της έλλειψης τεχνογνωσίας, οι προσπάθειες που γίνονταν είχαν σκοπό απλώς να καταφέρει η NASA να «πετύχει» τη Σελήνη με τις συσκευές που έστελνε στο διάστημα.

Από τότε και μετά κατέστη δυνατή η προσπάθεια ομαλής προσσελήνωσης μη επανδρωμένου διαστημοπλοίου.

Σε αυτήν την προσπάθεια η ομάδα μας έπαιξε σημαντικό ρόλο, γιατί σε τρία από αυτά τα διαστημόπλοια τοποθετήσαμε ένα όργανο που μας έδινε πληροφορίες για τη χημική σύσταση της σελήνης», σημειώνει. Οι πληροφορίες αυτές αποδείχτηκαν ιδιαίτερα σημαντικές για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή του «Απόλλων 11».

Συσκευές σχεδιασμένες από τον Θ. Οικονόμου τοποθετήθηκαν στο ρομπότ του «Ρathfinder» (πάνω). Το «Spirit» (κάτω) και το «Οpportunity», που βρίσκονται στον Αρη, σχεδιάστηκαν από τον Ελληνα αστροφυσικό, ο οποίος δίνει ελληνικά ονόματα σε περιοχές που ανακαλύπτουν τα δύο ρομπότ

ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ
Με όργανα της ομάδας του μελετώνται οι κομήτες

Τα όργανα, που δημιούργησαν ο κ. Οικονόμου και οι συνεργάτες του, ήταν αυτά τα οποία οδήγησαν την επιστημονική κοινότητα στο συνταρακτικό συμπέρασμα ότι οι κομήτες μπορεί, εντέλει, να είναι υπεύθυνοι για την ύπαρξη ζωής στους πλανήτες.

Το 1999 η NASA εκτόξευσε ένα διαστημόπλοιο που ταξίδεψε πέντε χρόνια με προορισμό την ουρά του κομήτη Wild 2.

Ο κ. Οικονόμου είχε τοποθετήσει ένα όργανο με το οποίο μπορούσε να μετρηθεί η ποσότητα της σκόνης που έφευγε από την ουρά του κομήτη και ταυτόχρονα περισυνέλεξε δείγματα τα οποία εξετάστηκαν μετά την επιστροφή του διαστημοπλοίου στη Γη.

Οπως λέει ο ίδιος, κάποια από τα ευρήματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά.

«Πρόσφατα ένα από τα εργαστήρια εντόπισε οργανικά στοιχεία όπως η γλυκίνη, που αποτελούν το πρώτο στάδιο της ζωής.

Από αυτήν την ανακάλυψη οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι οι κομήτες ίσως είναι αυτοί που φέρνουν και διασκορπούν τις πρώτες ύλες από τις οποίες αρχίζει η ύπαρξη ζωής».

Η ομάδα του κ. Οικονόμου, όμως, δεν σταματά ούτε στη Σελήνη ούτε στον Αρη. Ο επόμενος στόχος είναι ο Κρόνος και η μελέτη της ατμόσφαιράς του.

Το διαστημόπλοιο Cassini, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη, μεταφέρει όργανα και «μελετά το περιβάλλον, τους δακτύλους και τους δορυφόρους.

Βρήκε ότι γύρω από πολλούς δορυφόρους του Κρόνου υπάρχει ένα σύννεφο και αναλύουμε τα σωματίδια που αποτελούν τους δακτύλους για να πάρουμε απαντήσεις για τη χημική σύστασή τους», καταλήγει.