Ο... Εμφύλιος συνεχίζεται

Να, λοιπόν, που η ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή Βαθιά», ένα ρέκβιεμ για τα «ανώνυμα» θύματα του Εμφυλίου Πολέμου, φαίνεται πως μας ξύπνησε λιγάκι.

Στα πανεπιστήμια, οι πρώτοι που είδαν την ταινία ξεκίνησαν ήδη τα «πηγαδάκια», τα υπέρ και τα κατά, επιχειρήματα δίνουν και παίρνουν. Στις εφημερίδες η πλειοψηφία των κριτικών κινηματογράφου σχεδόν εξετέλεσε την ταινία, ενώ εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις εκφράζονται από αρθρογράφους, ακόμη και στο ίδιο έντυπο. Το ΚΚΕ τα γνωστά, εννοείται ότι εξοργίστηκε. Ενώ οι 70 και πλέον χιλιάδες θεατές που ήδη είδαν την ταινία δίνουν τη δική τους ψήφο...

Ελαβα αρκετές επιστολές για το κείμενο της στήλης του περασμένου Σαββάτου με τίτλο «Εμφύλιος χωρίς νικητές». Οι σημαντικότερες από τις ενστάσεις συνοψίζονται στα εξής:

Οι βόμβες ναπάλμ δεν δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά στον Εμφύλιο. Οι εμφύλιοι πόλεμοι πολύ συχνά υπήρξαν κινητήρια δύναμη της Ιστορίας. Ο Εμφύλιος ήταν αναπόφευκτος, αλλιώς οι κομμουνιστές θα εγκαθίδρυαν με τη βία καθεστώς σοσιαλιστικού τύπου. Στον Εθνικό Στρατό δεν βρέθηκε κανείς τυχαία.

Επειδή η συζήτηση έχει νόημα μόνο υπό το πρίσμα της ταινίας θα επιμείνω. Ο Βούλγαρης παρ’ όλη την πολυετή μελέτη των ντοκουμέντων της περιόδου επέλεξε να μην κάνει μια ιστορική και πολιτική ταινία, αλλά ένα ιστορικό δράμα. Αφηγείται με εξαιρετικό τρόπο μια τραγική σύγκρουση. Ακόμη κι αν ο πόλεμος είναι πατέρας των πάντων, ακόμη κι αν ο Εμφύλιος ήταν «υποχρεωτικός», ακόμη κι αν έφταιγε μόνο η μία πλευρά, κάποιος πρέπει να κλάψει και για τα 70.000 νέα παιδιά που χάθηκαν πριν προλάβουν να ζήσουν. Αυτό είναι η ταινία, ένας λυγμός. Και βέβαια, στον Εθνικό Στρατό δεν βρέθηκε κανείς τυχαία. Χιλιάδες παλικάρια του Εθνικού Στρατού πάντως ανήκαν σε αριστερές οικογένειες, όπως και του Δημοκρατικού Στρατού σε δεξιές...

Αφήνω τελευταίες τις ναπάλμ. Οι βόμβες που έπεσαν πριν από τον Εμφύλιο ήταν ελαττωματικές. Τις διορθωμένες, τις σωστές ναπάλμ, τις δοκίμασαν πρώτοι οι άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού στα σώματά τους. Το σκέφτομαι και βουρκώνω.