Νέα σελίδα στην ΙΑΕΑ

Έπειτα από συνολική θητεία δώδεκα ετών, ο 67χρονος Αιγύπτιος νομικός και διπλωμάτης καριέρας Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι αποχώρησε τη Δευτέρα από την κορυφή της εδρεύουσας στη Βιέννη Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και από την 1η Δεκεμβρίου αναλαμβάνει τα καθήκοντά του για τετραετή θητεία ως νέος γενικός διευθυντής ο Ιάπωνας επίσης διπλωμάτης καριέρας Γιουκίγια Αμάνο.

Ο απερχόμενος Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, ο οποίος το 2005, είχε τιμηθεί από κοινού με την ΙΑΕΑ με το Νόμπελ Ειρήνης, υπηρετούσε ήδη από το 1984 στο διεθνή Οργανισμό, στην κορυφή του οποίου εξελέγη το 1997, διαδεχόμενος τον επί σειρά ετών γενικό διευθυντή Σουηδό Χανς Μπλιξ και η τετραετής θητεία του είχε παραταθεί διαδοχικά το 2001 και το 2005.

Ο ελ Μπαραντέι, ο οποίος πέρσι τον Σεπτέμβριο είχε ανακοινώσει ότι δεν θα ήταν πλέον υποψήφιος για τέταρτη τετραετή θητεία, φέρεται από διπλωματικούς κύκλους ως πιθανός διάδοχος του σημερινού προέδρου της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ.

Εξαιτίας της στάσης του ελ Μπαρεντέι στον πόλεμο του Ιράκ - είχε αντιταχθεί το 2003 στην επίθεση των ΗΠΑ - η Ουάσινγκτον είχε μπλοκάρει το 2005 για μακρό χρονικό διάστημα απόφαση της ΙΑΕΑ για παράταση της θητείας του.

Σε συνέντευξή του σε αυστριακή εφημερίδα λίγο πριν την εκλογή του Γιουκίγια Αμάνο, ο απερχόμενος γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ είχε τονίσει πως «η ανεξαρτησία είναι το κλειδί» και αυτό έθετε ο ίδιος ως κριτήριο για την εκλογή του διαδόχου του, που, όπως σημείωνε χαρακτηριστικά ο ελ Μπαρεντέι, «θα πρέπει να χαίρει της εμπιστοσύνης του Βορρά και του Νότου».

Η εκλογή του νέου γενικού διευθυντή Αμάνο είχε γίνει την 3η Ιουλίου 2009, κατά την τέταρτη στη σειρά μυστική ψηφοφορία στο 35μελές Συμβούλιο Κυβερνητών της ΙΑΕΑ και είχε εγκριθεί από τη Γενική Διάσκεψη των 146 χωρών-μελών του στα μέσα Σεπτεμβρίου στη Βιέννη, για να ακολουθήσει δύο εβδομάδες αργότερα η τυπική επικύρωσή της από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Κατά την άποψη διπλωματικών κύκλων στην έδρα της ΙΑΕΑ στη Βιέννη, ο Γιουκίγια Αμάνο, ο οποίος υποστηρίχθηκε για την εκλογή του από την λεγόμενη ομάδα των δυτικών, βιομηχανικών χωρών και κυρίως από τις ΗΠΑ, θα πρέπει να κερδίσει τώρα την εμπιστοσύνη και των χωρών του λεγόμενου «Νότου».

Υποψήφιος του «Νότου» υπήρξε ήδη από την έναρξη των ψηφοφοριών τον περασμένο Μάρτιο ο 69χρονος Νοτιοαφρικανός Αμπντούλ Σαμάντ Μίντι, τον οποίο φαίνεται να στήριζαν τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα. Οι Δυτικοί φέρεται να επιθυμούσαν ως διάδοχο του ελ Μπαρεντέι μια λιγότερο «πολιτική» προσωπικότητα από τον απερχόμενο γενικός διευθυντής, θεωρώντας ότι ο Μίντι θα είχε μεγαλύτερη πολιτική ανάμιξη στο έργο της ΙΑΕΑ.

Ενόψει των παγκόσμιων προκλήσεων, ο 62χρονος νέος γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ βλέπει ως αποστολή του τη διεύρυνση του ρόλου της Υπηρεσίας πέραν εκείνου του «επιτηρητή των πυρηνικών» και τονίζει πως η συμβολή της ΙΑΕΑ μπορεί να μεγιστοποιηθεί μόνον ακολουθώντας ένα διπλό στόχο: αφ’ ενός τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και αφ’ ετέρου την προώθηση της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς.

Ο Γιουκίγια Αμάνο, ο οποίος θεωρείται προσωπικότητα χαμηλών τόνων, έχει σχεδόν σαραντάχρονη θητεία στη διπλωματική υπηρεσία της Ιαπωνίας, έχοντας εξειδικευτεί από τα πρώτα χρόνια της διπλωματικής του καριέρας σε θέματα πυρηνικού αφοπλισμού. Έχει βρεθεί επικεφαλής των διευθύνσεων επιστήμης, όπως επίσης πυρηνικής ενέργειας και ελέγχου των εξοπλισμών του ιαπωνικού υπουργείου Εξωτερικών, ενώ από το 2005 ήταν επικεφαλής της αντιπροσωπείας της χώρας του στην ΙΑΕΑ.

Ως υποψήφιος για τη γενική διεύθυνση της Υπηρεσίας, ο Αμάνο είχε διακηρύξει ότι επιθυμεί λιγότερη πολιτικοποίηση της ΙΑΕΑ, από ότι ο προκάτοχός του, ενώ είχε τονίσει τον προσανατολισμό του στη νέα γραμμή των ΗΠΑ και του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα σε σχέση με το Ιράν, δηλαδή διάλογο με την Τεχεράνη αντί ενός μποϋκοτάζ. Ο ίδιος προτίθεται να προωθήσει όχι μόνον την αποτροπή διάδοσης των πυρηνικών όπλων, αλλά και τον πυρηνικό αφοπλισμό.