«΄Η αλλάζουμε ή βουλιάζουμε»

Του Σταυρου Λυγερου

Το νέο σύνθημα του Γιώργου Παπανδρέου «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» μπορεί να μην έχει την αφαίρεση και την πατίνα του «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», αλλά είναι συγκεκριμένο και πολύ εύστοχο. Εάν δεν είχε εμπλακεί στην προεκλογική διαμάχη, δύσκολα θα έβρισκες πολίτη που να διαφωνεί. Οπως επιβεβαιώνουν και οι δημοσκοπήσεις, η κοινή γνώμη δυσφορεί, επειδή πιστεύει ότι η χώρα βυθίζεται στην παρακμή. Εάν καταλόγιζε την ευθύνη για την παρούσα κατάσταση στο κυβερνών κόμμα και θεωρούσε την αξιωματική αντιπολίτευση λύση στο πρόβλημα διακυβέρνησης, τα πράγματα θα ήταν μάλλον εύκολα. Απλώς, θα χρειαζόταν να περιμένουμε μέχρι τις εκλογές.

Η πολιτική φθορά της Ν.Δ. είναι τόσο μεγάλη, που εάν το ΠΑΣΟΚ είχε πείσει ότι αποτελεί αξιόπιστη εναλλακτική λύση το προβάδισμά του θα ήταν διψήφιο. Η εκλογική πτώση των δύο μεγάλων κομμάτων, σε μία περίοδο που αυτά δεν έχουν απώλειες από αποσχίσεις, είναι απόδειξη κρίσης πολιτικής αντιπροσώπευσης. Δυσαρεστημένοι κεντροαριστεροί και κεντροδεξιοί ψηφοφόροι στρέφονται προς μικρά κόμματα. Αυτή τη φορά το κύριο δοχείο για την ψήφο διαμαρτυρίας είναι οι Οικολόγοι - Πράσινοι, αφ’ ενός επειδή έχουν ελκυστικό όνομα και αφ’ ετέρου επειδή δεν έχουν παρελθόν.

Στην πραγματικότητα, το ρήγμα στο διπολικό πολιτικό σύστημα έχει μεγαλύτερο βάθος από όσο καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις. Πολλοί θα ψηφίσουν τα δύο μεγάλα κόμματα με μισή καρδιά. Οι αμαρτίες, τα λάθη και οι παραλείψεις της κυβέρνησης Καραμανλή έχουν απογοητεύσει και δυσαρεστήσει ακόμα και αμετακίνητους «γαλάζιους» ψηφοφόρους. Στην άλλη όχθη, η εκλογική συσπείρωση του ΠΑΣΟΚ είναι σαφώς μεγαλύτερη. Αυτό δεν οφείλεται στην πεποίθηση των κεντροαριστερών ψηφοφόρων πως το κόμμα τους θα κυβερνήσει καλά. Οφείλεται κυρίως στο κίνητρο να επιταχυνθεί η εκδίωξη της Ν.Δ. από την εξουσία. Το σύνδρομο της αρνητικής ψήφου, όμως, δεν παράγει στέρεα πολιτικά αποτελέσματα.

Ολοένα και περισσότεροι ψηφοφόροι βιώνουν ένα αίσθημα πολιτικού ανικανοποίητου από τη διάψευση προσδοκιών και την ακύρωση ελπίδων. Κάνοντας τον απολογισμό της διακυβέρνησης του τόπου από τα δύο μεγάλα κόμματα, τον βρίσκουν κραυγαλέα ελλειμματικό. Σύμφωνα και με τις δημοσκοπήσεις, αυτό δεν θα εμποδίσει τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές και την άνοδό του στην εξουσία όταν θα στηθούν οι εθνικές κάλπες. Δεν φαίνεται να διαλύει, όμως, το διάχυτο κλίμα δυσπιστίας και για την ηθική του και για την ικανότητά του να κυβερνήσει παραγωγικά. Το δίλημμα «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» είναι πραγματικό, αλλά δεν σημαίνει υποχρεωτικά πως η αλλαγή κυβέρνησης θα αποτρέψει το βούλιαγμα.