Απελαύνοντας τη μνήμη

H Ευρώπη ξεχνάει το πρόσφατο παρελθόν της. Ο 20ός αιώνας ήταν ο κατ’ εξοχήν αιώνας του πολιτικού ασύλου. Αναρίθμητοι Ευρωπαίοι έφυγαν από τον γενέθλιο τόπο τους για να γλιτώσουν από τα δεινά πολέμων, δικτατοριών, ολοκληρωτικών καθεστώτων. Και πλήθος πρόσφυγες από άλλα μέρη του κόσμου βρήκαν σε ευρωπαϊκές χώρες φιλόξενο καταφύγιο. Ο θεσμός του πολιτικού ασύλου έσωσε χιλιάδες ζωές. Τώρα, όμως, στις αρχές του 21ου αιώνα, η πολύτιμη αυτή παράδοση φαίνεται να ψυχορραγεί.

Σήμερα μιλάμε πολύ για «επαναπροώθηση»: οι παράνομα εισερχόμενοι στο έδαφός μας, και στων άλλων ευρωπαϊκών χωρών, πρέπει να «επαναπροωθούνται» αμέσως στη χώρα που υπήρξε ο προηγούμενος σταθμός του ταξιδιού τους. Εμείς πιέζουμε την Τουρκία να τους δεχτεί, η Ιταλία στέλνει πίσω σ’ εμάς μετανάστες που φτάνουν εκεί από την Ελλάδα. Και ετοιμάζεται «ενισχυμένη περιφρούρηση» των θαλάσσιων συνόρων της Ευρώπης, έτσι ώστε να εμποδίζονται οι αφίξεις - να αναγκάζονται να γυρίσουν πίσω οι βάρκες, τα φουσκωτά, τα καΐκια με τους επικίνδυνους εισβολείς.

Το ότι ανάμεσα στους ανθρώπους που επιχειρούν με κίνδυνο της ζωής τους να φτάσουν στην Ευρώπη υπάρχουν πολλοί που δικαιούνται να τους χορηγηθεί πολιτικό άσυλο δεν έχει καμιά σημασία. Δεν τους δίνεται καν η ευκαιρία να το ζητήσουν. Αλλωστε, ακόμα κι εκείνοι που το καταφέρνουν, βλέπουν συνήθως το αίτημά τους να απορρίπτεται, κι ας προέρχονται από περιοχές όπου, όπως ορίζει η Συνθήκη της Γενεύης, «απειλείται η ζωή και η ελευθερία τους».

Δεν είναι λίγες οι φορές που απελάσεις προσφύγων από ευρωπαϊκές χώρες είχαν αποτέλεσμα τον θάνατο ή τη φυλάκισή τους μόλις «επαναπατρίζονταν». Στην Ευρωπαϊκή Ενωση σήμερα, οι χορηγήσεις πολιτικού ασύλου είναι λιγότερες από ποτέ άλλοτε.

Θυσιάζουμε θεμελιακές αξίες στον βωμό του φόβου απέναντι στον «κατακλυσμό» μεταναστών που μας απειλεί. Και δεν θέλουμε να δούμε ότι αν τα αίτια που τους διώχνουν από την πατρίδα τους δεν αντιμετωπισθούν με τη δική μας συμβολή, τα τείχη που με τόσο ζήλο κτίζονται δεν πρόκειται να μας προστατέψουν.